Kuzey Kıbrıs Türk
Cumhuriyeti Cumhuriyet Meclisi’nce 15
- 16 Temmuz , 1996 tarihli birleşiminde kabul olunan “Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Referandum
Yasası”, Anayasa’nın 94 (1) maddesi
gereğince Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından Resmi
Gazete’de yayımlanmak suretiyle ilan olunur. |
Sayı : 42/1996 |
TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ, GREV VE REFERANDUM
YASASI ( Düzeltme RG.Sayı:19 Tarih: 18 Şubat 1997) |
MADDE DİZİNİ: Madde 1. Kısa isim.
BİRİNCİ KISIM
Genel Kurallar Madde 2. Tefsir. Madde 3. Amaç.
İKİNCİ KISIM Toplu İş
Sözleşmesi, Grev, Uyuşmazlık, Uzlaştırma ve Hakeme Başvurma
BİRİNCİ BÖLÜM
Toplu İş Sözleşmesi ile ilgili Kurallar. Madde 4. Toplu İş Sözleşmesi. Madde 5. Toplu İş Sözleşmesinin Yazılı Olması. Madde 6. Toplu İş Sözleşmesinin Hükmü ve
Bağlayıcılığı. Madde 7. Toplu İş Sözleşmesinin Süresi ve Sona
Ermesi. Madde 8. Toplu İş Sözleşmesinden Yararlanma
Koşulları. Madde 9. Toplu İş Sözleşmesinin Feshini veya
Geçersizliğini Gerektirmeyen Haller.
İKİNCİ BÖLÜM Toplu
İş Sözleşmesi Yapma Yetkisi, Toplu Görüşmeye Çağrı,
Toplu Görüşmede Yöntem. Madde 10. Toplu İş Sözleşmesi Yapma Yetkisi. Madde 11. Toplu Görüşmeye Çağrı ve Yetki Belgesi. Madde 12. Yetki Uyuşmazlığı, Referandum ve Yetki
Saptama Komitesi. Madde 13. Toplu İş Sözleşmesinin İmzalanması ve
İlanı. Madde 14. Yasal ve Geçerli Olmayan Toplu İş
Sözleşmesi.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Grevle İlgili Kurallar. Madde 15. Grev Tanımı, Toplu Sözleşme ve Grev Hakkı. Madde 16. Grevin Başlaması, Sona Ermesi ve
Ertelenmesi. Madde 17. Greve Katılmayanların Bakanlığa Bildirimi. Madde 18. Çalışanın Sendikal
Hakları. Madde 19. Grev Halinde Grevcilerin Propaganda Hakkı
ve Grev Gözcüleri.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Uyuşmazlık, Uzlaştırma ve Hakeme
Başvurma. Madde 20. Toplu Görüşmeler. Madde 21. Uzlaştırma Kurulu. Madde 22. Tutanaklar ve Sicil. Madde 23. Hakem Kurulunun Oluşumu ve Görevleri.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Ceza Kuralları Madde 24. Suç ve Cezalar.
DÖRDÜNCÜ KISIM
Son Kurallar. Madde 25. Tüzük Yapma Yetkisi. Madde 26. Yürürlükten Kaldırma. Madde 27. Yürütme Yetkisi. Madde 28. Yürürlüğe Giriş. |
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhuriyet Meclisi aşağıdaki Yasayı
yapar : |
|
Kısa İsim | 1. | Bu Yasa, Toplu İş Sözleşmesi, Grev
ve Referandum Yasası olarak isimlendirilir. |
BİRİNCİ KISIM
Genel Kurallar |
Tefsir 3/1971 17/1971 22/1974 | 2 | Bu Yasada metin başka türlü
gerektirmedikçe: "Bakan”, Çalışma işleri ile Görevli Bakanı
anlatır. "Bakanlık", Çalışma
işleri ile Görevli Bakanlığı anlatır. "Bakanlar Kurulu",
Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Bakanlar
Kurulunu anlatır "Çalışan ",
Sendikalar Yasasında işçiye
verilen anlamı anlatır ve bu
Yasa amaçları bakımından öğretmenleri
ve kamu görevlilerini de kapsar. " Grev", bu Yasanın 7' inci maddesinin (1)'inci
fıkrasındaki tanımı anlatır. "Hakem Kurulu", bu Yasanın 23'üncü maddesinin (1)'inci
fıkrası uyarınca oluşturulan Hakem Kurulunu anlatır. "Hizmet Akdi", çalışanın belirli veya belirsiz bir süre
için işverene bağlı olarak iş görmeyi
ve işverenin de ona bir ücret ödemeyi
üstlendiği sözleşmeyi anlatır . "İşveren", Sendikalar Yasasında kendisine verilen anlamı
anlatır. "İşveren Vekili",
işveren sayılan gerçek veya tüzel kişiler adına, işletmenin veya işyerinin bütününü sevk ve
idare etmeye yetkili olan kişileri anlatır . "İş Uyuşmazlığı ", herhangi bir kişinin istihdam edilip
edilmemesinden veya istihdam koşullarından veya çalışma durumundan doğan
işveren ile çalışanlar arasındaki herhangi bir uyuşmazlık veya anlaşmazlığı
anlatır. "İşyeri", işin
yapıldığı yeri anlatır ve işin
niteliği ve yürütümü bakımından
işyerine bağlı bulunan yerlerde dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku ,
yıkanma, bakım, beden veya mesleki eğitim yerleri ve avlu gibi
eklentiler ve araçlar da işyerinden
sayılır. "Sendika",
Sendikalar Yasasında kendisine verilen anlamı anlatır. "Toplu İş Sözleşmesi ",
bu Yasanın 4'ncü maddesinde
yapılan tanımı anlatır. "Uzlaştırma Kurulu",
bu Yasanın 21'inci maddesinin
(1)'inci fıkrası uyarınca oluşturulan kurulu anlatır. "Yetkili Mahkeme",
İş Mahkemesini , yoksa işin bulunduğu yerin yetkili
Kaza Mahkemesini anlatır. |
Amaç | 3 | Bu Yasanın amacı , çalışanların ve işverenlerin karşılıklı olarak çalışma ilişkilerinde , ekonomik ve sosyal
hak ve menfaatlerini korumak,
geliştirmek ve çalışma koşullarını
düzenlemek üzere toplu iş
sözleşmesi yapmalarını , uyuşmazlıkları barışçı yollarla çözümlemelerini,
bunların uygulama esaslarını ve
usullerini saptamaktır. |
İKİNCİ KISIM Toplu İş Sözleşmesi ,
Uyuşmazlık ,Uzlaştırma ve Hakeme Başvurma BİRİNCİ BÖLÜM Toplu İş Sözleşmesi ve
Grev |
Toplu İş Sözleşmesi | 4. | (1) | Toplu İş Sözleşmesi,
çalışanların işverenle olan ilişkilerinde , ekonomik ve sosyal
durumlarını korumak, geliştirmek,
çalışma esaslarını düzenlemek ve
düzeltmek amacıyla , seçtikleri sendikaları , federasyonları veya konfederasyonları kanalı ile işveren veya işverenin yetkili kılması halinde işveren sendikası arasında yapılan bir sözleşmedir. |
| | (2) | Toplu İş Sözleşmeleri , tarafların
karşılıklı hak ve
yükümlülüklerini, sözleşmenin uygulanmasını
ve denetimini, uyuşmazlıkların çözümü için başvurulacak yolları düzenleyen kuralları da içerebilir. |
| | (3) | Toplu İş Sözleşmeleri
uygulamaları bakımından öğretmenler ve
kamu görevlileri bu Yasa kapsamında
sayılmaz. Ancak bu kural ,
kamu görevlilerinin ve öğretmenlerin
Toplu Pazarlık ve Toplu görüşme yapmalarına engel teşkil etmez. |
Toplu İş Sözleşme-sinin Yazılı Olması | 5. | Toplu İş Sözleşmesi, yazılı olarak yapılmadıkça geçerli sayılmaz. |
Toplu İş Sözleşme-sinin hükmü ve bağlayıcı-lığı | 6. | (1) | Hizmet akitleri, Toplu İş
Sözleşmesine aykırı olamaz. Hizmet akitlerinin Toplu iş
Sözleşmesine aykırı kurallarının
yerini, Toplu iş Sözleşmesin-deki kurallar alır. Hizmet Akitlerinde
düzenlenmeyen hususlarda, Toplu İş Sözleşmesindeki kurallar uygulanır. Toplu
İş Sözleşmesinde hizmet akitlerine
aykırı kuralların bulunması halinde, hizmet akdinin çalışan lehindeki
kuralları geçerlidir. Gerekçesi ne olursa olsun süresi sona eren Toplu İş
Sözleşmesinde yer alan çalışanların özlük hakları, yenisi yürürlüğe girinceye kadar
yürürlükte kalır. |
| | (2) | Toplu İş Sözleşmelerinde yer alan hak ve yükümlülükler, ilgili
işveren ile sendika ve bu sendikanın
üyesi olanlarla Toplu İş Sözleşmesinden yararlananlar bakımından
bağlayıcıdır. Sendikalar ve
çalışanların, Toplu İş Sözleşmesinden veya hizmet akitlerinden doğan her
türlü para ve para ile ifade
edilebilen her türlü alacağının bir ay içerisinde ödenmesi zorunludur. Ödenmemesi halinde,
yasal faizi ile birlikte ödenir. |
| | (3) | Toplu İş Sözleşmesinin uygulanmaması, eksik uygulanması, yetki
saptanması veya uyuşmazlık sonucu sendikanın ve/veya çalışanların greve gitme
kararı alması halinde, greve gidilecek
veya gidilen birim veya iş yerinde her
ne ad altında olursa olsun personel istihdam edilemez. Greve giden çalışanın
işlerini başka çalışanların yapması istenemez. Ancak greve
katılanların işlerinin, hizmet akdinde ve
Toplu İş Sözleşmesinde,öğretmenler ve kamu görevlileri bakımından ise kadro hizmet şemalarında ayni işleri yapacağı belirtilen ve greve katılmayan çalışanlara yaptırılması, bu Yasa
kurallarına aykırı sayılmaz. |
| | (4) | Grev halinde, üretim ve/veya hizmet vermeye yönelik olmayıp
münhasıran işyerinin güvenliği için yerinde kalması gerekenler greve
katılamazlar. Bu statüdeki personel, taraflarca Toplu İş Sözleşmesinde saptanır. |
| | (5) | Yetkili Mahkeme, işveren, sendika veya methalder olan çalışanların başvurusu üzerine Toplu
İş Sözleşmesini ihlal eden tarafa,
ihlal edilen kurala uygun hareket etmesini emredebilir. |
Toplu İş Sözleşme-sinin Süresi ve Sona Ermesi | 7. | (1) | Toplu İş Sözleşmesi bir
yıldan az ve iki yıldan uzun süreli olamaz. Ancak faaliyetleri bir yıldan az süren mevsimlik
işlerde uygulanmak üzere yapılacak
toplu iş sözleşmelerinin
yürürlülük süresi , Bakanlığın
görüşü alınmak koşuluyla bir yıldan az
olabilir. İşin bitmemesi halinde, bu sözleşmeler işin bitimine kadar, ancak
her halükarda bir yılı aşmayan bir süre
için uygulanır. |
| | (2) | Sürenin sona ermesinden en az otuz
gün önce, bu Yasanın 12'nci maddesi kuralları uyarınca
belirlenen yetkili sendika ile
işveren veya temsilcisi
sözleşmede değişiklik istendiğini ve bu gibi değişiklikleri yazılı olarak diğer tarafa bildirmediği takdirde, eski
sözleşme kendiliğinden bir yıl süreyle yenilenmiş sayılır. Ancak yeni sendikanın saptanmasında sorun olması halinde, bu fıkra
kuraları uygulanmaz . |
| | (3) | Bir işyerinde ve /veya iş
hakkında ayni dönem için birden fazla
Toplu İş Sözleşmesi yapılamaz. |
Toplu İş Sözleşme-sinden Yararlanma Koşulları. | 8. | (1) | Toplu İş Sözleşmesinden, taraf
sendikanın üyeleri yararlanır.
Toplu İş Sözleşmesinin imzalanması tarihinde taraf sendikaya üye olanlar yürürlük tarihinden, imza tarihinden sonra
üye olanlar ise, üyeliklerinin taraf sendikaca işverene bildirildiği tarihten başlayarak yararlanırlar. |
| | (2) | Toplu İş Sözleşmesinin imzalandığı tarihte taraf sendikaya üye bulunmayanlar, sonradan iş yerine girip de
üye olmayanlar veya imza tarihinde taraf
sendikaya üye bulunup da
ayrılanlar veya çıkarılanların Toplu
İş Sözleşmesinden yararlanabilmeleri , Toplu İş Sözleşmesinde taraf olan
sendikaya yazılı başvuruda bulunarak dayanışma aidatı ödemelerine bağlıdır. Bu hususta
sendikanın onayı aranmaz. |
| | (3) | Dayanışma aidatı ödemek suretiyle
Toplu İş Sözleşmesinden yararlanma talep tarihinden geçerlidir. |
| | (4) | Dayanışma aidatı miktarı,
üyelik aidatından fazla olamaz. |
| | (5) | Grev sonucunda imzalanan Toplu
İş Sözleşmesinden bu Yasanın 6'ncı
maddesinde belirtilen çalışanlar
dışında işyerindeki greve
katılmayanlar yapılan Toplu İş Sözleşmesinden
imza tarihinden itibaren
dayanışma aidatı ödemek suretiyle yararlanırlar. |
| | (6) | Yukarıdaki fıkralarda öngörülen koşulları yerine getirmeyen
çalışanlar, Toplu İş Sözleşmesi ile
elde edilen hak ve
menfaatlerden yararlanamazlar . |
Toplu İş Sözleşme-sinin Feshini veya
geçersizli-ğini gerektirme-yen
haller | 9. | Toplu İş Sözleşmesinde, taraf olan sendikanın feshedilmesi , faaliyetlerini
durdurması, faaliyetten men edilmiş
olması veya yetkiyi kaybetmiş olması veya Toplu İş Sözleşmesinin uygulandığı işyerlerinde işverenin değişmesi, Toplu İş
Sözleşmesinin çalışanların
istihdam ve özlük haklarına ilişkin kurallarını sona erdirmez. |
İKİNCİ BÖLÜM Toplu İş Sözleşmesi Yapma Yetkisi ,Toplu Görüşmeye Çağrı , Toplu Görüşmede Yöntem |
Toplu İş Sözleşmesi yapma | 10. | (1) | Aynı işverene bağlı bir veya birden fazla işyerinde çalışanlardan en çok üyesi bulunan
sendika, o işyeri veya işyerleri için Toplu İş Sözleşmesi yapmaya yetkilidir. |
yetkisi | | (2) | Bir işveren kendisine ait işyerlerinde veya işverenin yetkili
kılacağı işveren sendikası, kendi üyesi olan işverenlere ait farklı
işyerlerinde, her işyeri için ayrı ayrı veya topluca bütün çalışanları
kapsayan Toplu İş Sözleşmesi yapmaya yetkilidir. |
| | (3) | Toplu İş Sözleşmesi yapma
yetkisi, yetki talep edilen işyeri veya yetki talep edilen işyerlerinde,
talep esas alınarak, bu madde ve
12'nci madde kuralları çerçevesinde Bakanlık tarafından saptanır. |
Toplu Görüşmeye çağrı ve yetki belgesi | 11. | (1) | (A) | Bir işyerinde Toplu İş Sözleşmesi yapılması söz konusu ise, bu
sözleşmeyi yapmaya yetkili sendika ile işveren veya yetkili işveren sendikası, ayrı ayrı
birbirlerini yazlı olarak toplu görüşmeye çağırmak zorundadır. Taraflardan birinin
süreci başlatmak için böyle
bir çağrıyı yapması yeterlidir. |
| | | (B) | Taraflar bu çağrıyı yerel günlük iki gazetede de bir gün süre ile ilân ederler. |
| | | (C) | Çağrılan taraf bu çağrıya
uymak zorundadır. |
| | (2) | Toplu görüşme için bir araya gelen taraflar, toplu görüşmeye
başlamadan önce görüşmecilerinin yetki belgelerini teati etmekle
yükümlüdürler. |
| | (3) | Toplu Sözleşmeyi görüşmek için taraflardan birinin çağrısı üzerine,
toplu görüşme tarihini taraflar
anlaşarak altı işgünü içinde saptarlar. |
| | (4) | Toplantı yer, gün ve saati
bakımından taraflar arasında bir
anlaşmaya varılamazsa, taraflardan herhangi birinin bakanlığa başvurması üzerine ,
Bakanlık başvurma tarihinden
başlayarak beş işgünü içinde toplantı gün, saat ve yerini saptayıp
taraflara yazılı olarak
bildirir. |
| | (5) | Taraflar bu çağrıya uymak
zorundadırlar. |
| | (6) | Toplantıya her halükârda
Bakanlığa başvurma tarihinden
başlayarak en çok yedi işgünü içinde başlanır. |
Yetki uyuşmaz-lığı , referandum ve yetki saptama komitesi | 12. | (1) | Bir işyeri için yapılacak Toplu
İş Sözleşmesi ile ilgili toplu görüşmelerde çalışanları temsil bakımından sendikalar arasında yetki
uyuşmaz-lığı çıkması durumunda, 11'inci maddede yapılan çağrıyı izleyen
on işgünü içinde Bakanlığa itiraz yapılabilir. Bakanlık, itirazları, itiraz tarihinden başlayarak on
işgünü içinde üyelik belgesinin asıllarını
dikkate alarak karara bağlar. Ancak yetki talep eden sendika ve / veya sendikalardan
birinin veya birkaçının Bakanlığın bu kararına gerekçeli olarak en geç, on işgünü içinde yazılı itirazı olması halinde, yazılı itirazı
izleyen on işgünü içinde ilgili işyerinde gizli oy ve açık sayım
(Referandum) ilkesine göre oylamaya
başvurulur. |
5/1976 29/1977 1/1980 4/1980 12/1981 17/1985 19/1985 15/1986 16/1986 60/1988 17/1990 33/1990 52/1991 78/1991 46/1993 59/1993 2/1994 12/1994 12/1998 48/1998 | | (2) | Yetkili sendikanın belirlenmesinde, geçerli oyların salt çoğunluğu
aranır. Yetki talep eden sendikanın sayısının ikiden fazla olması ve birinci
oylamada hiçbir sendikanın geçerli oyların salt çoğunluğunu almaması halinde,
beş iş günü içerisinde oylama en çok oyu alan ilk iki sendika arasında
tekrarlanır. İkinci tur oylama olması halinde, en çok oyu alan sendika yetkili sendika olarak
kabul edilir. Oyların eşitliği halinde oylama
tekrarlanır. Geçerli veya geçersiz oy
pusulaları hakkında Seçim ve Halkoylaması Yasası kuralları uygulanır. |
| | (3) | Oylama, Bakanlık, sendikalar ve işverenin birer temsilcisinden oluşacak Yetki Saptama Komitesinin
denetiminde gizli oy ve açık sayım,
(Referandum) ilkesine göre yapılır. Bakanlık temsilcisi, Yetki Saptama
Komitesinin başkanıdır. |
| | (4) | Yetkili Sendikanın saptanmasında, yetki talebinde bulunulduğu tarihte ilgili işyerinde Toplu
İş Sözleşmesi varsa, Toplu İş Sözleşmesi kapsamında olanlar esas
alınır. Toplu İş Sözleşmesi yoksa, işveren ve işveren vekilleri
dışında çalışanlar esas alınır. |
| | (5) | Yetkili Sendikanın saptanmasına ilişkin oy verme yöntemleri Bakanlar Kurulunca çıkarılacak Tüzükle
saptanır. |
| | (6) | Aynı Toplu İş Sözleşmesi
döneminde bir defadan fazla Yetkili Sendika saptaması yapılamaz. |
| | (7) | Bu madde kuralları çerçevesinde yetkili sendikanın saptanmasından
sonra, Referanduma katılıp da bu saptama sonucuna itiraz eden sendikanın altı
işgünü içerisinde yetkili mahkemeye başvurma hakkı saklıdır. Yetkili mahkeme, yetkisi
saptanan sendikanın herhangi bir işlem yapmasını dava sonuna kadar
durdurabilir. |
| | | |
Toplu İş Sözleşme-sinin Hazırlanması ve İlanı | 13. | (1) | Toplu görüşmenin sonunda bir anlaşmaya varılırsa, en az üç nüsha
olarak düzenlenecek olan Toplu İş Sözleşmesi, tarafların temsilcilerince imzalanır ve birer nüshasının taraflar alırlar. Bir nüsha da toplu
görüşme için çağrıyı yapmış olan
tarafça imza gününden başlayarak
beş işgünü içinde Bakanlığa gönderilir
ve ayni gün işyerinde ilan edilerek
çalışanların görebileceği bir yere
asılır. |
| | (2) | Tarafların anlaşarak, Toplu İş Sözleşmesi değiştirmeleri veya feshetmeleri hallerinde
de bu durum beş iş günü içinde
Bakanlığa bildirilir. |
| | (3) | Toplu iş sözleşmesi, imzalanmasını veya bu Yasanın 23’üncü maddesinin
(7)’inci fıkrasına göre hazırlanmasını müteakip, başka bir Yasada aksine
kural bulunup bulunmadığına bakılmaksızın yürürlüğe girer. |
| | | |
