Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhuriyet Meclisi aşağıdaki Yasayı yapar:

Kısa İsim

1. Bu Yasa, Sosyal Güvenlik Yasası olarak isimlendirilir.

                             BİRİNCİ KISIM

                              Genel Kurallar

Tefsir        

22/1975

    22/1982

    37/1993

    45/1994

    47/2001

22/1992

     30/1993

     25/2000

     51/2002

     15/2004

12/1969

R.G. Ek III

12.7.2000

A.E. 463

      R.G. Ek III

      20.9.2000

      A.E. 625

      R.G. Ek III

     10.10.2000

      A.E. 758

      R.G. Ek III

      10.01.2001

      A.E. 28

      R.G. Ek III

      28.3.2003

      A.E. 230

      R.G. Ek III

      8.6.2004

     A.E. 310

     R.G. Ek III

     8.11.2004

     A.E. 615

     R.G. Ek III

     4.2.2005

     A.E. 72

72/1991

    83/1991

    48/1994

    42/1995

    58/2000

    61/2002

    27/2006

34/1983

    21/1984

    27/1984

    61/1987

    24/1990

      9/1991

    13/2002

    33/2004

9/1976

     3/1978

   10/1978

     6/1980

   23/1980

   19/1981

   18/1982

   34/1982

   56/1982

   21/1983

     7/1984

   20/1984

     4/1985

     7/1986

   24/1986

     2/1988

     5/1988

   15/1988

   67/1991

     8/1995

   15/1995

   38/1995

     6/1997

   42/2000

     2/2002

   43/2005

2.   Bu Yasada metin başka türlü gerektirmedikçe:

“Asgari Ücret”, Asgari Ücretler Yasası uyarınca belirlenen bir aylık brüt ücreti anlatır.

“Aylık”, sigortalıya veya hak sahiplerine malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarından yapılan sürekli ödemeyi anlatır.

“Bağımsız Kuruluşlar”, Mahkemeleri, Hukuk Dairesini, Sayıştayı, Kamu Hizmeti Komisyonunu, Ombudsmanı (Yüksek Yönetim Denetçisini), Yüksek Öğretim Denetleme ve Akreditasyon Kurumunu, Yayın Yüksek Kurulunu ve Yasa ile bağımsızlığı belirlenen diğer kuruluşları anlatır.

“Bakanlar Kurulu”, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunu anlatır.

“Bakanlık”,Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığını anlatır.

“Geçindirmekle Yükümlü Olunan Kişi”, Herhangi bir yasaya tabi olarak çalışmayan veya herhangi bir yasa altında gelir veya  aylık almayan; eşini, çocuklarından 18 yaşını; orta öğrenim görmesi halinde 20 yaşını; yüksek öğrenim görmesi halinde 27 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocukları ile yaşına bakılmaksızın bu Yasaya göre malül olduğu saptanan  evli olmayan çocuklarını anlatır.

 “Fon”, bu Yasanın 134’üncü maddesi uyarınca oluşturulan Sosyal Güvenlik Fonunu anlatır.

“Geçici İşgöremezlik Ödeneği”, iş kazası, meslek hastalığı , hastalık veya analık halleri sonucu, hekim raporu ile istirahatı belgelenen sigortalıya bu süre ile sınırlı olarak yapılan ödemeyi anlatır.

“Gelir”,işkazası veya meslek hastalığı halinde sigortalıya veya sigortalının ölümü halinde hak sahiplerine yapılan sürekli ödemeyi anlatır.

“Haftalık Çalışma Süresi”, toplu sözleşme ve mevcut yasalara göre normal haftalık çalışma saatini dolduran ve buna göre prim ödeyen sigortalı için yedi gün olarak kabul edilen süreyi anlatır.

“Hak Sahibi”, sigortalının veya sürekli işgöremezlik geliri ile malüllük veya yaşlılık aylığı almakta olanların ölümü halinde, gelir veya aylık bağlanmasına veya toptan ödeme yapılmasına hak kazanan eş ve çocuklarını anlatır.

“Hizmet Akdi”, İş Yasasının 2’nci maddesinde tanımlanan iş sözleşmesini anlatır.

“İlaç”, hastalıkların teşhisi, semptomların giderilmesi veya hafifletilmesi, tedavisi, iyileştirilmesi veya hastalıklardan korunmak veya vücudun herhangi bir fonksiyonuna etki yapmak için kullanılan madde veya maddeleri anlatır.

“İş Kazası”, bu Yasanın 14’üncü maddesinde tanımlanan kazayı anlatır.

“İşveren”, bu Yasanın 5’inci maddesinin (1)’inci, (2)’inci, (3)’üncü ve (4)’üncü fıkralarında belirtilen sigortalıları çalıştıran, kamu veya özel, yerli veya yabancı, gerçek veya tüzel kişileri anlatır.

“İşveren Vekili”, bu Yasa amaçları bakımında işveren nam ve hesabına, işin veya görülen hizmetin bir kısmının veya bütününün yönetim görevini yapan kişiyi anlatır.

“İşyeri”, sigortalı sayılanların işlerini yaptıkları yerler işyeridir. İşyerlerinde üretilen mal veya verilen hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen işyerlerine bağlı yerler ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, bedensel ve mesleki eğitim yerleri ve avlu gibi diğer eklentileri ve araçları da kapsar.

“Kamu Görevi”,devletin, kamu iktisadi teşebbüslerinin ve kamu tüzel kişilerinin genel yönetim ilkelerine göre yürütmekle yükümlü olduğu kamu hizmetlerinin gerektirdiği görevleri anlatır.

“Kamu Görevlisi”,Devletin ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarının genel yönetim ilkelerine göre yürütmekle yükümlü olduğu kamu hizmetlerinin gerektirdiği asıl ve sürekli görevleri yerine getiren ve genel ve katma bütçelerle bunlara bağlı döner sermayelerden aylık (maaş) alan sürekli personeli anlatır.

“Kamu İdareleri”,Bakanlıkları, Devlet Kurumlarını, devlet bütçesinde yer alan bağımsız kuruluşları ve özel yasa ile kurulup kurulmadığına bakılmaksızın diğer kamu kurum ve kuruluşlarını anlatır.

“Kamu Personeli”, Kamu İktisadi Teşebbüslerinin veya diğer kamu tüzel kişilerinin, genel yönetim ilkelerine göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asıl ve sürekli görevlerde, özel yasa ile kurulan kamu kurum ve kuruluşlarında ve genel ve katma bütçeli veya bunlara bağlı döner sermayeli kurum ve kuruluşlar ile yerel kuruluşlarda (belediyelerde) çalışan personeli anlatır ve Kıbrıs Türk Elektrik Kurumunda çalışan personeli de kapsar.

“Kamu Sağlık Kurumları”, kamu sağlık hizmetlerini yürüten ve sunan Sağlık İşleriyle Görevli Bakanlığa bağlı kurumlar ile diğer sağlık hizmet birimlerini anlatır.

“Katkı Payı”, sağlık hizmetlerinden yararlanabilmek için bu Yasanın 76’ncı maddesi ile belirlenen sigortalı veya sigortalının geçindirmekle yükümlü olduğu kişiler tarafından prim dışında ödenen tutarları anlatır.

“Kısa Vadeli Sigorta Kolları”, iş kazası ile meslek hastalığı, hastalık, işsizlik ve analık sigortası kollarını anlatır.

“Kişi”, Gerçek veya tüzel kişiyi anlatır.

“Kurum”, Sosyal Güvenlik Kurumunu  anlatır.

“Mali Yıl”, 1 Ocak-31 Aralık tarihleri arasında kalan bir yıllık süreyi anlatır.

“Meslek Hastalığı”,bu Yasanın 15’inci maddesinde tanımlanan  hastalığı anlatır.

“Sağlık Hizmeti”, bu Yasa gereği sağlanacak sağlık hizmetlerini anlatır.

“Sağlık Hizmeti Sunucusu”, sağlık hizmetini sunan veya üreten gerçek kişiler ile kamu ve özel hukuk tüzel kişilerini veya tüzel kişiliği olmayan kamu kurum ve kuruluşlarını anlatır.

“Sağlık Kurulu”, Hastaneleri Kontrol Yasasının 3’üncü maddesine dayanılarak çıkarılan Sağlık Kurulları Tüzüğünde belirtilen kurulları anlatır.

“Savcı”, Başsavcıyı ve Hukuk Dairesi Yasasının 2’nci maddesinde tanımlanan savcıyı anlatır ve Güvenlik Kuvvetleri Mahkemesi ile Güvenlik Kuvvetleri Yargıtayının Kuruluşu ve Yargılama Usulü Yasasının 2’nci maddesinde tanımlanan  askeri savcıyı da kapsar.

“Sigortalı”, kısa ve uzun vadeli sigorta kolları bakımından adına prim ödenmesi gereken veya kendi adına prim ödemesi gereken kişileri anlatır.

“Sosyal Güvenlik Anlaşması”, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Meclisinin onayladığı ikili veya çok taraflı Sosyal Güvenlik Sözleşmelerini ve bu sözleşmelerin uygulama hükümlerini düzenleyen anlaşmaları anlatır.

“Süreksiz İş”, özel sektöre ait tarım ve orman işlerinde nitelikleri bakımından en çok otuz iş günü süren işleri anlatır.

“Takvim Ayı”, her ayın 1’i ile sonu arasında geçen ve otuz gün olarak değerlendirilen süreyi anlatır.

“Takvim Yılı”, her yılın 1 Ocak ile 31 Aralık tarihleri arasında geçen ve 360 gün olarak değerlendirilen süreyi anlatır.

“Tarımsal Faaliyet”, kendi mülkünde, ortaklık veya kiralamak suretiyle başkalarının mülkünde veya kamuya ait alanlarda ekim, dikim, bakım, üretme-yetiştirme ve ıslah yoluyla veya doğrudan doğruya doğadan yararlanmak suretiyle bitki, orman, hayvan ve su ürünleri elde edilmesini, bu ürünlerin yetiştiricileri tarafından işlenip değerlendirilmesini,  muhafazasını ve pazarlamasını anlatır.

“Uzun Vadeli Sigorta Kolları”, malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortası kollarını anlatır.

“Ücret”, Kamu İdarelerinde ve özel kuruluşlarda bir işverene tabi olarak çalışanların, bu çalışmalarının karşılığı olarak belirlenmiş saatlik, günlük, haftalık veya aylık olarak elde ettikleri kazançları anlatır.

“Yargıç”, Mahkemeler Yasasının 2’nci maddesinde tanımlanan yargıcı anlatır ve Güvenlik Kuvvetleri Mahkemesi ile Güvenlik Kuvvetleri Yargıtayının Kuruluşu ve Yargılama Usulü Yasasının 2’nci maddesinde tanımlanan  Yargıtay askeri yargıcı ile askeri yargıcı da kapsar.

Amaç

3. Bu Yasanın amacı, kısa ve uzun vadeli sigorta kolları bakımından kişileri, sosyal sigorta riskleri karşısında güvence altına almak, bu sigorta kollarından yararlanacak kişileri ve sağlanacak sosyal sigorta haklarını, bu haklardan yararlanma koşullarını, sosyal güvenlik finansman ve karşılanma yöntemlerini belirlemek, sosyal güvenliğin işleyişi ile ilgili usul ve esasları düzenlemektir.

Kapsam

4. Bu Yasa, kısa ve uzun vadeli sigortalardan yararlanacak kişileri, işverenleri, bu Yasanın uygulanması bakımından gerçek kişiler ile her türlü kamu ve özel hukuk tüzel kişilerini kapsar.

İKİNCİ KISIM

Sosyal Güvenlik İle İlgili Genel Kurallar

BİRİNCİ BÖLÜM

Kısa ve Uzun Vadeli Sigortalara İlişkin Kurallar

Sigortalı

5.

Bu Yasanın kısa ve uzun vadeli sigorta kollarının uygulanmasında:

Sayılanlar

(1)

Sivil veya askeri mahkemelerde yargıç veya savcı olarak  veya kamu görevinde kamu görevlisi, kamu personeli, geçici, sözleşmeli veya işçi olarak çalışarak devlet bütçesinden, katma bütçelerden veya döner sermayelerden aylık, maaş veya ücret almaya başlayanlar;

(2)

Atama veya seçilme suretiyle siyasal göreve başlayanlar;

(3)

Kendi özel yasalarına göre faaliyet gösteren bağımsız kuruluşlar ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarında,  devlet bütçesinden, özerk bütçelerden veya katma bütçeler ile döner sermayelerden aylık, maaş veya ücret alarak çalışmaya başlayanlar;

(4)

Bir işverenin yanında hizmet akdine dayandırılarak çalıştırıl-maya başlayanlar (çıraklar dahil) ile belirli bir işyerinde sürekli olarak ve ücret karşılığında ev hizmetlerinde çalıştırılanlar;

(5)

Kendi nam ve hesabına bağımsız çalışmaya başlayanlar (tarımsal faaliyet kapsamına giren işlerde çalışanlar dahil); ve

(6)

İşveren durumundaki gerçek kişiler,

sigortalı sayılırlar.

Sigortalı

Sayılmayanlar

6.

(1)

Bu Yasanın kısa ve uzun vadeli sigorta kollarının uygulanmasında:

(A)

İşverenin işyerinde çalışan ve bu Yasa kapsamında bir işveren veya  kendi nam ve hesabına  bağımsız çalışan statüsüne girmek istemeyen eşi, anası veya babası;

(B)

Muhtelif ev hizmetlerinde çalışanlardan 5’inci maddenin (5)’inci fıkrasına tabi nitelikte kendi nam ve hesabına bağımsız çalışan bir kişi gibi sigortalı olmak istemeyenler;

(C)

Askerlik yükümlülüklerini yerine getirmekte olanlar;

(Ç)

Sağlık kurumlarında işe alıştırılmakta olan hasta veya malüller;

(D)

Zorunlu eğitim yaşını doldurmamış olanlar;

(E)

İşyeri merkezi, Sosyal Güvenlik Antlaşması yapılan ülkelerden birinde bulunan bir kuruluş tarafından o kuruluş adına iki yılı geçmemek üzere görevli olarak  Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetindeki şubesine gönderilen yabancı uyruklular;

(F)

Yabancı bir ülkede  kurulu herhangi bir kuruluş tarafından o kuruluş adına üç ayı geçmemek üzere bir iş için Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine gönderilen ve yabancı ülkede sigortaya tabi olduğu belgelenen yabancı uyruklular;

(G)

Devlete ait meslek ve sanat okulları ile devletin yetkili makamlarının  izniyle kurulan meslek ve sanat okullarında ve yüksek okullarda tatbiki nitelikteki yapım ve üretim işlerinde çalışan öğrenciler;

(H)

İlk defa çalışmaya başladığı tarihte altmışbeş yaşını doldurmuş olanlar; ve

(I)

Yaşlılık sigortasından dolayı toptan ödeme alanlar,

bu Yasanın 5’inci maddesine göre sigortalı sayılmazlar.

(2)

Bu maddenin (1)’inci fıkrasının (A) ve (B) bendlerinde belirtilen ve sigortalı olmak isteyenler, bu Yasanın uygulanmasında 5’inci maddenin (5)’inci fıkrasında yazılı kişilerden sayılırlar.

Bazı

Sigorta

7.   Kısa  ve uzun  vadeli  sigorta  kolları bakımından aşağıda sayılan  kişiler

hakkında uygulanacak sigorta kolları şunlardır:

Kollarının

Uygulanacağı Haller

(1)

Ceza  ve  ıslah  evleri  bünyesinde  oluşturulan  tesis,   atölye   ve  

benzeri  birimlerde  çalıştırılan  hükümlü  ve tutuklular hakkında 

işsizlik   sigortası   dışında   diğer   kısa   vadeli   sigorta   kolları

uygulanır.

(2)

İsteğe bağlı olarak sigortaya kayıt yaptıran kişiler için sadece uzun vadeli sigorta kolları uygulanır.

(3)

Çalışma    izinli     olarak    çalıştırılan     yabancı   ülke   yurttaşı  

Sigortalılar  için   işsizlik  sigortası  dışında  kalan  diğer kısa  ve 

uzun vadeli sigorta kolları uygulanır.

(4)

Devletin genel yönetim ilkelerine göre yürütmekle yükümlü olduğu kamu hizmetlerinin gerektirdiği asıl ve sürekli kadro ve görevlerde çalışanlar hakkında işsizlik sigortası dışında kalan diğer kısa ve  uzun vadeli sigorta kolları uygulanır.

Sigortalılığın

8.

Sigortalılık ve sigortalıların  hak ve yükümlülükleri:

Başlangıcı 

(1)

Bu Yasanın 5’inci maddesinin  (1)’inci, (3)’üncü ve (4)’üncü fıkralarına göre sigortalı  sayılanlar  için, işe alındıkları tarihten;

(2)

Bu Yasanın 5’inci maddesinin  (2)’nci fıkrasına göre  sigortalı sayılanlardan atanmış olanların  atandıkları tarihten, seçilmiş olanların ise seçildikleri tarihten;

(3)

Bu Yasanın 5’inci maddesinin  (5)’inci fıkrasına göre kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanlar ile tarımsal faaliyette bulunan sigortalıların   çalışmaya başladıkları tarihten;

(4)

Kendi isteklerine bağlı olarak ev hizmetlerinde çalışanların ise, Kuruma resmi başvuruda bulundukları ayın başından;

(5)

Bu Yasanın 5’inci maddesinin  (6)’ncı fıkrasına göre sigortalı sayılanların ise,  işyerinin faaliyete başladığı tarihten

başlar.

Sigortalı Bildirimi ve

9.

(1)

Sigortalı bildirimi ve tescilinde aşağıdaki usul ve esaslara göre işlem yapılır:

Sigortalı Tescili

(A)

Bu Yasanın 5’inci maddesinin (1)’inci, (2)’nci ve (3)’üncü fıkralarında belirtilen kişileri çalıştıran kamu idareleri, bu kişileri, çalıştırmaya başladıkları tarihten başlayarak bir ay içinde örneği Kurumca hazırlanan işe giriş bildirgesiyle, Kuruma bildirmekle yükümlüdürler.

(B)

Bu Yasanın 5’inci maddesinin (4)’üncü fıkrasında belirtilen sigortalıları çalıştıran işverenler, çalıştırdıkları kişileri, çalıştırmaya başladıkları tarihten başlayarak bir ay içinde, örneği Kurumca hazırlanan işe giriş bildirgesiyle Kuruma bildirmekle yükümlüdürler.

(C)

Bu Yasanın 5’inci maddesinin (5)’inci ve (6)’ncı fıkralarında belirtilen kişiler, sigortalı olmalarını gerektirecek şekilde çalışmaya başladıkları tarihten başlayarak bir ay içinde, örneği Kurumca hazırlanacak sigortalı bildirim belgesiyle çalışmaya başladıklarını Kuruma bildirmekle yükümlüdürler.

(2)

 Yukarıdaki (1)’inci fıkrada belirtilen sigortalı bildirim belgeleri, süresi içinde Kuruma verilmemiş veya bu durumu Kurum tarafından saptanamamış kişiler, daha sonra sigortalı olmak için başvurdukları takdirde, çalışılan sürenin başvuru tarihinden önceki beş yıl içinde olması ve kanıtlayıcı belgelerin sunulması durumunda  Kurum tarafından, bu sürenin beş yıldan daha önceki bir dönemde olması durumunda ise,  yetkili Mahkemenin kararına göre işlem yapılır.

(3)

Yukarıda belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyenler hakkında, bu Yasanın 130’uncu maddesi kurallarına göre idari para cezası uygulanır.

(4)

(A)

Sigortalı çalıştırılmaya başlandığının, süresi içinde  Kuruma bildirilmemesi halinde, bildirgenin   sonradan verildiği veya sigortalı çalıştırıldığının Kurumca  saptandığı tarihten önce meydana gelen iş kazası, meslek hastalığı,  hastalık ve analık hallerinde ilgililerin sigorta yardımları, Kurumca sağlanır.

         Sigortalı çalıştırılmaya başlandığı, Kuruma bildirilmiş veya bu husus Kurumca saptanmış olmakla beraber, yeniden işe alınan sigortalılardan, süresi içinde Kuruma bildirilmeyenler için de, iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde gerekli sigorta yardımları,  Kurumca sağlanır.

            Ancak yukarıdaki paragraflarda  belirtilen sigorta olayları için Kurumca yapılan ve ileride yapılması gerekli  bulunan her türlü masrafların tutarı ile, gelir bağlanırsa bu gelirlerin hesap edilecek sermaye değerleri tutarı, bu Yasanın 24’üncü maddesinde yazılı sorumluluk halleri aranmaksızın işverenden tahsil edilir.

(B)

Kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanlarla, işverenler, işe başlamaları ile işlerini sonlandırmalarını, süresi içinde Kuruma bildirmemeleri halinde, iş kazasına uğradıkları veya meslek hastalığına tutuldukları takdirde, iş kazaları ile meslek  hastalıkları  sigortaları için  öngörülen  yardımlardan  faydalanamazlar.

Ancak  bildirimin yapıldığı  tarihten önceki iş kazası veya meslek hastalığı için bildirimin yapıldığı tarihten balayarak  bu Yasanın 73’üncü maddesindeki sağlık hizmetleri ile 31’inci maddesinin (2)’nci fıkra kuralları şartlarına tabi olarak geçici işgöremezlik ödeneklerinden faydalanırlar.

(5)

Hizmet akitlerine veya toplu sözleşmelere, sosyal sigorta yardım ve yükümlerini azaltmak veya başkasına devretmek yolunda kurallar konulamaz.

(6)

Bu madde kuralları gereğince verilmesi zorunlu olan belgelerin içeriği, belgelerin verilme yöntemleri ve bu maddenin uygulan-masına ilişkin diğer usul ve esaslar,  Bakanlıkça hazırlanıp Bakanlar Kurulunca onaylanacak ve Resmi Gazete’de yayımlanacak  bir tüzükle düzenlenir.

Sigortalılığın     

10.

(1)

Kısa ve uzun vadeli sigorta kolları bakımından sigortalılık:

Sona

Ermesi

(A)             

Bu Yasanın 5’inci maddesinin (1)’inci, (2)’nci, (3)’üncü ve (4)’üncü fıkraları kapsamındaki sigortalıların görevden ayrıldıkları, hizmet akitlerinin sona erdiği ,

(B)

Bu Yasanın 5’inci maddesinin (5)’inci fıkrası kapsamındaki sigortalılardan, gelir vergisi yükümlüsü olanlar için yükümlülüklerini gerektiren faaliyetlere son verdikleri,

(C)

Bu Yasanın 5’inci maddesinin (6)’ncı fıkrası kapsamındaki sigortalıların; şirket ortağı olanlar için, bağlı oldukları mevzuata göre şirketle ilişkilerinin kesildiği, şirketin iflasına veya tasfiyesine karar verildiği,

(Ç)

Bu Yasanın 7’inci maddesine göre bazı sigorta kollarına tabi tutulanların kısmen sigortalı sayılmalarını gerektiren halin sona erdiği

veya öldükleri tarihten başlayarak sona erer.

(2)

Yukarıdaki (1)’inci fıkranın (A) bendine göre sigortalılığı sona erenlerin durumları işverenleri tarafından; (B) ve (C) bentlerinde belirtilen şekilde sigortalılığı sona erenlerin ise kendileri ve ticari faaliyetinin sona erme halinin bildirildiği kuruluş tarafından en geç bir ay içinde, Kuruma bildirilir.

(3)

Sigortalılığın sona ermesine ilişkin usul ve esaslar, Bakanlıkça hazırlanıp Bakanlar Kurulunca onaylanacak ve Resmi Gazete’de yayımlanacak bir Tüzükle belirlenir.

Sigortalıların     

İşleri Nedeniyle

Geçici Olarak

Yurt Dışında

Bulunmaları

11. Bu Yasanın 5’inci maddesinin (1)’inci, (2)’nci ve (3)’üncü fıkralarına göre sigortalı sayılanların, bağlı oldukları yasalarda belirtilen usule uygun olarak görev veya eğitim amacıyla yurt dışına gönderilmeleri; (4)’üncü fıkraya göre sigortalı sayılanların işverenleri tarafından geçici bir görevle yurt dışına gönderilmeleri; (5)’inci ve (6)’ncı fıkralara göre sigortalı sayılanların sigortalılığa esas çalışmaları nedeniyle yurt dışında bulunmaları halinde, sigortalıların ve işverenlerin, bu Yasada yazılı hak ve yükümlülükleri devam eder.

İKİNCİ  BÖLÜM

İşyerleri ve İşverenlere İlişkin Kurallar

İşveren ve

İşveren Vekilinin Sorumluluğu

12. Bu Yasanın 2’nci maddesinde tanımlanan “işveren” deyimi, bu Yasa amaçları bakımından “işveren vekilini” de kapsar ve işverenin mali olmayan yükümlülüklerinden dolayı işveren vekili de sorumludur.

İşyerinin

Bildirilmesi,      

Devri, İntikali

ve Nakli

13.

(1)

İşveren, örneği  Kurumca hazırlanacak  işyeri tescil  bildirgesini,

işyerinin faaliyete geçtiği tarihten başlayarak bir ay içinde Kuruma vermekle yükümlüdür.

(2)

İşveren, işyerinin faaliyette bulunduğu adresin değiştirilmesi, sigortalı çalıştırılan bir işin veya işyerinin başka bir işverene devredilmesi veya intikal etmesi halinde işyerinin nakledildiğini; yeni işverenin işi veya işyerini devraldığı tarihi takip eden bir ay içinde, işyerinin miras yoluyla intikali halinde ise, intikal tarihinden başlayarak en geç bir ay içinde işyeri bildirgesini Kuruma vermekle yükümlüdür.

(3)

Yukarıdaki (2)’nci fıkrada belirtilen durumlardaki kurallar kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanlar için de geçerlidir.

(4)

Yukarıdaki (2)’nci fıkrada belirtildiği gibi işyerinin adres değiştirmesi veya işverenin değişmesi durumlarında, sigortalı-ların sigorta hak ve yükümlülükleri devam eder.

(5)

Bildirgenin verilmemesi veya geç verilmesi, bu Yasada belirtilen hak ve yükümlülükleri ortadan kaldırmaz.

(6)

Bu maddede belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyenler hakkında, bu Yasanın 130’uncu maddesi kuralları uyarınca idari para cezası uygulanır. Ancak idari para cezası uygulanması bu yükümlülüklerin yerine getirilmesine engel teşkil etmez.

(7)

Bu madde kuralları uyarınca verilmesi zorunlu olan belgelerin içeriği, belgelerin verilme yöntemleri ve bu maddenin uygulan-masına ilişkin diğer usul ve esaslar,  Bakanlıkça hazırlanıp Bakanlar Kurulunca onaylanacak ve Resmi Gazete’de yayımlanacak bir Tüzükle düzenlenir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

İş Kazaları ile Meslek Hastalıkları Sigortasına İlişkin Kurallar

İş Kazasının

Tanımı ve

Bildirimi

14.

(1)

İş Kazası:

(A)

Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada;

(B)

Sigortalı tarafından işyerinde veya işyeri dışında yürütmekte olduğu iş nedeniyle;

(C)

Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının işveren tarafından görev ile işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda;

(Ç)

Emzikli kadın sigortalının, çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda; ve

(D)

Sigortalıların, işe başlama ve işten ayrılma saatleri dikkate alınarak, işe gidiş-gelişi sırasında,

meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedence veya ruhça arızaya uğratan olaydır.

(2)

Bu Yasanın 5’inci maddesinin:

(A)

(1)’inci, (2)’nci, (3)’üncü ve (4)’üncü fıkraları kapsamında bulunan sigortalıların geçirdiği iş kazasının, işveren tarafından ilgili yerdeki Bölge Polis Müdürlükleri veya Polis Amirliklerine veya Polis Karakollarına derhal ve Kuruma da en geç kazadan sonraki iki iş günü içinde;

(B)

(5)’inci ve (6)’ncı fıkraları kapsamında bulunan sigortalı-nın geçirdiği iş kazasının ise, rahatsızlığının bildirim yapmaya engel olmadığı günden sonraki en geç iki iş günü içinde,

Kurumca belirlenen usulle bildirilmesi zorunludur.

(3)

Kurumca kabul edilir zorunlu nedenlere (force majeure) dayanmaksızın yukarıda yazılı süre içinde Kuruma bildirilmeyen iş kazası dolayısıyla, bildirim tarihine kadar sigortalının geçici işgöremezlik ödenekleri ile diğer masrafları işveren tarafından karşılanır ve bu harcamalar Kurumca işverene ödenmez.

         Ancak Kurumca kabul edilir zorunlu nedenlere (force majeure) dayanmaksızın yukarıdaki (2)’nci fıkrada yazılı süre içinde Kuruma bildirilmeyen iş kazası dolayısıyla, bildirim tarihine kadar sigortalının geçici işgöremezlik ödenekleri ile diğer masrafları işveren tarafından karşılanması gerektiği halde karşılanmazsa, bu harcamalar, Kurumca sigortalıya ödenir ve daha sonra Kurum tarafından  yapılan bu iş kazası masraflarının tümü için işverene rücu edilir.

48/1977

    28/1985

    31/1988

    31/1991

    23/1997

    54/1999

    35/2005

(4)

Kuruma bildirilen olayın iş kazası sayılıp sayılmayacağı hakkında bir karara varılabilmesi için Kurumca soruşturma yapılır. Bu soruşturma sonunda yazılı olarak bildirilen hususların gerçeğe uymadığı ve olayın iş kazası olmadığı anlaşılırsa, Kurumca bu olay için yersiz olarak yapılmış bulunan ödemeler için Kamu Alacaklarının Tahsili Usulü Yasası kuralları uygulanır ve ödemenin yapıldığı tarihten başlayarak gerçeğe aykırı bildirimde bulunanlardan tahsil edilir. İlgililer hakkında genel kurallara göre ayrıca kovuşturma yapılabilir.

(5)

İş kazaları uygulamasına ilişkin usul ve esaslar, Bakanlıkça hazırlanıp, Bakanlar Kurulunca onaylanacak ve Resmi Gazete’de yayımlanacak  bir tüzükle belirlenir.

Meslek Hastalığının Tanımı ve Bildirimi

15.

(1)

Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğin-den dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm koşulları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleridir.

(2)

Meslek hastalığı halinde, bu Yasada yazılı yardımlardan yarar-lanmak için, sigortalının çalıştığı işte meslek hastalığına tutulduğunun, usulüne uygun düzenlenen Sağlık Kurulu raporu ile Kurumca gerekli görüldüğü hallerde işyerindeki çalışma koşullarını belirleyen denetim raporları ve gerekli diğer belgeler de dikkate alınarak saptanması şarttır.

(3)

Meslek hastalığı, sigortalı olarak çalıştığı ve böyle bir hastalığa sebep olan işten ayrıldıktan sonra meydana çıkmış ise, sigortalı-nın bu Yasada sağlanan yardımlardan yararlanabilmesi için, eski işinden fiilen ayrılmasıyla hastalığın meydana çıkması arasında, bu hastalık için Bakanlıkça hazırlanıp Bakanlar Kurulunca onaylanacak ve Resmi Gazete’de yayımlanacak bir tüzükte belirtilen süreden daha uzun bir zamanın geçmemiş olması koşuldur.

(4)

İşveren bir sigortalının meslek hastalığına tutulduğunu öğrenirse veya durum kendisine bildirilirse bunu öğrendiği günden başlayarak iki iş günü içinde Kuruma bildirmekle yükümlüdür. Bu yükümü yerine getirmeyen veya yazılı olarak bildirilen hususları kasten eksik veya yanlış bildiren işverene, Kurumca, bu olay için yapılmış bulunan masraflar ile geçici işgöremezlik ödenekleri için rücu edilir.

(5)

Meslek hastalığı ile ilgili bildirimler üzerine gerekli incelemeler Kurumca uygun görülecek Sağlık Kurumlarına yaptırılır.

(6)

Hangi hastalıkların meslek hastalığı sayılacağı ve meslek hastalığı uygulamalarına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça hazırlanıp Bakanlar Kurulunca onaylanacak ve Resmi Gazete’de yayımlanacak bir tüzükle belirlenir.

İş Kazaları

İle Meslek

Hastalıkları

Halinde Sağlanan

Yardımlar

16.

İş kazaları ile  meslek hastalıkları halinde aşağıdaki yardımlar sağlanır:

(1)

Sağlık hizmeti verilmesi;

(2)

Sigortalıya geçici işgöremezlik süresince günlük ödenek verilmesi;

(3)

Sigortalıya sürekli işgöremezlik geliri bağlanması;

(4)

İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine gelir bağlanması ve cenaze masrafı karşılığı verilmesi.

Sağlanacak Sağlık Hizmetleri ve Amacı

17. İş kazası veya meslek hastalığı hallerinde sigortalıya yapılacak sağlık hizmetleri, sigortalının sağlığını koruma, çalışma gücünü yeniden kazandırma ve kendi ihtiyaçlarını görme yeteneğini artırma amacını güder. Bu amaçla yapılacak sağlık hizmetlerinden kimlerin yararlanacağı, bu hizmetlerin neler olduğu ve süresi bu Yasanın Üçüncü Kısmında belirtilen kurallara uygun olarak sağlanır.

Geçici İşgöremezlik Ödeneği

18. İş kazası veya meslek hastalığı dolayısıyla geçici işgöremezliğe uğrayan sigortalıya her gün için geçici işgöremezlik ödeneği verilir.

Sürekli İşgöremezlik Gelirine Hak Kazanma

19.

(1)

Geçici işgöremezlik hali sonunda, Kurumun sevk edeceği yetkili Sağlık Kurulu tarafından verilen raporda belirtilen hastalık ve arızalara göre, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az %10 azaldığı saptanan  sigortalı, sürekli işgöremezlik gelirine hak kazanır.

(2)

Sürekli işgöremezlik geliri almakta olan sigortalının yeniden tedavi ettirilmesi halinde meslekte kazanma gücünü ne oranda yitirdiği, Sağlık Kurullarından alınacak raporlara göre yeniden saptanır.

(3)

Bu Yasanın  5’inci maddesinin (1)’inci, (2)’inci, (3)’üncü ve (4)’üncü fıkraları kapsamında sigortalı olanlara, işkazasının veya meslek hastalığının meydana geldiği işyerindeki çalışmalarından dolayı prim borcu olmaması; (5)’inci ve (6)’ıncı fıkraları kapsamında sigortalı olanlara ise tüm primlerinin ödenmiş olması koşulu ile sürekli işgöremezlik geliri bağlanır.

Sürekli İşgöremezlik

Gelirinin Hesaplanması

20.

(1)

Sürekli işgöremezlik geliri, sigortalının mesleğinde kazanma gücünün kaybı oranına göre hesaplanır.

(2)

Sürekli tam işgöremezlikte sigortalıya, bu Yasanın 91’inci maddesine göre hesaplanan yıllık kazancının %70’inin, bir bölü onikisi oranında aylık gelir bağlanır.

(3)

Sürekli kısmi işgöremezlikte sigortalıya bağlanacak gelir tam işgöremezlik geliri olarak hesaplanacak miktarın, işgöremezlik derecesi oranındaki tutarıdır.                

(4)

Sürekli kısmi veya sürekli tam işgöremez durumundaki sigortalı, başka birinin sürekli bakımına muhtaç ise, bu gelir %50 artırılır. Ancak bu gelir, hiçbir şekilde sigortalının yıllık kazancının %100’ünü geçemez.

Sürekli İşgöremezlik Gelirinin Başlangıcı

21. Sigortalının sürekli işgöremezlik geliri, işgöremez duruma düştüğünü gösterir rapor tarihinden itibaren başlatılır.

Birden Çok İş Kazasına Uğrama veya Meslek Hastalığına Tutulma Hali

22. Sigortalının yeniden bir iş kazasına uğraması veya yeni bir meslek hastalığına tutulması halinde, meydana gelen arızaların bütünü gözönüne alınarak,  sürekli işgöremezliğini doğuran son iş kazası veya meslek hastalığı sırasındaki günlük kazancına göre bulunacak geliri, hesaplanan ilk gelirinden az ise,  sigortalıya, sürekli işgöremezlik geliri  ilk kazanç üzerinden ödenir.

Hak Sahiplerine Gelir Bağlanması

ve Cenaze Masrafı Verilmesi

23.

(1)

İş kazalarıyla meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine, bu Yasanın 91’inci maddesine göre hesaplanan yıllık kazancının %70’i, bu Yasanın 62’nci maddesi  kurallarına göre gelir olarak bağlanır.

(2)

İş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücü-nün %50 veya daha fazlasını kaybederek sürekli işgöremezlik geliri almakta iken ölenlerin hak sahiplerine de, ölümün iş kazası veya meslek hastalığına bağlı olup olmadığına bakılmaksızın, bu Yasanın 62’nci maddesi kurallarına göre gelir bağlanır.

(3)

Gelirin başlangıcı, kesilmesi ve yeniden bağlanmasında, bu Yasanın  62’nci ve 63’üncü maddesi kuralları uygulanır.

(4)

İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalı için 103’üncü madde kurallarına uygun olarak cenaze masrafı karşılığı verilir.

İş Kazası veya Meslek Hastalığı Bakımından İşverenin Sorumluluğu

24.

(1)

İşveren, iş kazasına uğrayan sigortalıya, Kurumca işe el konuncaya kadar, sağlık durumunun gerektirdiği sağlık yardımlarını yapmakla yükümlüdür. Bu amaçla yapılan ve belgelere dayanan  masraflarla yol paraları, Kurumca işverenden tahsil edilir

(2)

Yukarıdaki (1)’inci fıkrada belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilmesindeki ihmal veya gecikmeden dolayı, sigortalının tedavi süresinin uzamasına, malül kalmasına veya malûllük derecesinin artmasına sebep olan  işveren, gerek Kurumun gerekse sigortalının bu yüzden uğrayacağı her türlü zararı ödemekle yükümlüdür.

(3)

İş kazaları ile meslek hastalığı, işverenin kastı veya sigortalıların sağlığını koruma ve iş güvenliğine aykırı hareketi veya suç sayılabilir bir hareketi sonucu meydana gelmişse, Kurumca sigortalıya veya hak sahiplerine,  bu Yasa gereğince yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler ile bağlanan gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değeri toplamı, sigortalı veya hak sahiplerinin işverenden isteyebilecekleri miktarlarla sınırlı olmak üzere,  Kurumca işverenden tahsil edilir. Bu Yasa amaçları bakımından peşin sermaye değeri gelecekte ödenecek gelirlerin belli bir faktöre göre hesaplanan bugünkü değeri olup, matematik karşılık olarak da ifade edilir. Bu değerlerin hesaplanmasında uygulanacak kurallar, Bakanlıkça hazırlanıp Bakanlar Kurulunca onaylanacak ve Resmi Gazete’de yayımlanacak bir tüzükle belirlenir.

(4)

İş kazasının bu Yasanın 14’üncü maddesinde belirtilen süre içerisinde işveren tarafından Kuruma bildirilmemesi durumunda, bildirim tarihine kadar geçen süre için sigortalıya ödenecek işgöremezlik ödeneği Kurumca işverenden tahsil edilir.

(5)

Çalışma mevzuatında sağlık raporu alınması gerektiği belirtilen işlerde, böyle bir rapora dayanılmaksızın veya eldeki rapora  aykırı olarak bünyece elverişli olmadığı işte çalıştırılan sigortalı-nın, bu işe girmeden önce var olduğu saptanan veya bünyece elverişli olmadığı işte çalıştırılması sonucu meydana gelen iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle Kurumca sigortalıya ödenen geçici işgöremezlik ödeneği işverenden tahsil edilir.

İş Kazası

Veya Meslek Hastalığı Bakımından

Üçüncü Kişilerin Sorumluluğu

25. İş kazası  veya meslek hastalığı, işveren dışında üçüncü bir kişinin kusuru nedeniyle meydana gelmişse, yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler ile bağlanan gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değeri toplamı için, zarara neden olan üçüncü kişilere ve şayet kusuru varsa bunları çalıştıranlara, genel kurallara göre rücu edilir.

         Ancak iş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölümlerde, bu Yasa uyarınca hak sahiplerine yapılacak her türlü yardım ve ödemeler için, iş kazası veya meslek hastalığının meydana gelmesinde kastı veya kusuru bulunup da aynı iş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine Kurumca rücu edilmez.

Sigortalıdan Kaynaklanan Sebeplerle

26.

(1)

Sigortalının kendisinden kaynaklanan sebeplerle tedavi süresinin

uzaması veya  işgöremezliğinin  artması durumunda, geçici işgöremezlik ödeneği veya sürekli işgöremezlik geliri:

Tedavi Süresinin Uzaması veya İşgöremezliğin Artması

(A)

Sigortalının iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle hekimin bildirdiği tedbir ve tavsiyelere uymaması sonucu, tedavi süresinin uzamasına veya işgöremezlik oranının artmasına, malül kalmasına neden olması halinde, uzayan tedavi süresi veya artan işgöremezlik oranı;

Durumunda Ödemeler

(B)

Bağışlanmaz kusuru veya suç sayılır hareketi yüzünden iş kazasına uğrayan veya meslek hastalığına tutulan sigortalının kusur derecesi,

esas alınarak en fazla yarısına kadarı Kurumca eksiltilebilir.

(2)

Kasti bir hareketi yüzünden iş kazasına uğrayan veya meslek hastalığına tutulan ve Kurumun yazılı bildirimine rağmen teklif edilen tedaviyi kabul etmeyen sigortalıya, geçici işgöremezlik ödeneği veya sürekli işgöremezlik geliri ödenmez.

(3)

Hekimce alınması istenen tedbirlere uymayan sigortalılara, bu tedbirleri yerine getirmedikleri süre için geçici işgöremezlik ödeneği verilmez.

(4)

Tedavisi devam ederken çalıştığı tespit edilen sigortalıya, geçici işgöremezlik ödeneği verilmez, verilmiş olan ödenekler de bir kat artırılarak geri alınır.

(5)

Bu Yasanın 14’üncü maddesinin (2)’nci fıkrasının (B) bendinde belirtilenler tarafından iş kazasının söz konusu bentte belirtilen süre içinde Kuruma bildirilmemesi durumunda, sigortalıya ödenecek işgöremezlik ödenekleri,  bildirim tarihinden başlayarak ödenir.

Süresinde Bildirilmeyen  Sigortalılıktan Doğan Sorumluluk

27.

(1)

Sigortalı çalıştırmaya başlandığının süresi içinde Kuruma bildirilmemesi halinde, bildirgenin sonradan verildiği veya sigortalı çalıştırıldığının Kurumca saptandığı tarihten önce meydana gelen iş kazası veya meslek hastalığı hallerinde, ilgililerin sigorta yardımları ile sağlık hizmetleri Kurumca sağlanır.

         Ancak bu durumlarda belirtilen hallerde Kurumca yapılan ve ileride yapılması gerekli bulunan her türlü masrafların tutarı ile gelir bağlanması, bu gelirin Kurumca belirlenecek tarifeye göre hesap edilecek sermaye değerleri tutarı, bu Yasanın 24’üncü maddesinde yazılı sorumluluk halleri aranmaksızın, işverenden tahsil edilir.

(2)

İşkazası veya meslek hastalığı halinin işveren tarafından yapılması gereken bildirim süresi içinde meydana gelmesi, sigortalının çalışmalarının bu süre içerisinde bildirilmemesi ve aynı süre içerisinde Kurumca öğrenilmemesi durumunda, yukarıdaki (1)’inci fıkranın koşul bendi kuralları uygulanmaz.

Sigortalının Kontrol Muayenesi

28. Sürekli işgöremezlik geliri bağlandıktan sonra sigortalı, her zaman işgöremezlik derecesinde bir artma olduğunu veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç duruma girdiğini ileri sürerek gelirinde değişiklik yapılmasını isteyebileceği gibi, Kurum da, sigortalıyı her zaman kontrol muayenesine tabi tutabilir.

         Gerek sigortalının başvurması üzerine, gerek Kurumca uygun görülecek yetkili sağlık kuruluşlarında yaptırılan kontrol muayenesi sonunda sağlık kurulu raporuna göre sürekli işgöremezlik durumunda değişiklik olduğu saptanırsa, sigortalının sürekli işgöremezlik geliri, rapor tarihinden sonraki ayın başından başlayarak artırılır, eksiltilir veya kesilir.

          Kabul edilir bir özrü olmadığı halde kontrol muayenesini Kurumun yazılı bildirisinde belirtilen tarihten sonraki ay başına kadar yaptırmayan sigortalının sürekli işgöremezlik  geliri, kontrol  muayenesi için belirtilen tarihten sonraki ayın başından başlayarak kesilir. Ancak kontrol muayenesini Kurumun yazılı bildirisinde belirtilen tarihten başlayarak üç ay içinde yaptıran ve sürekli işgöremezlik halinin devam ettiği saptanan sigortalının yeni sürekli işgöremezlik derecesine göre hesaplanacak geliri, ödemenin kesildiği tarihten başlayarak verilir.

          Kontrol muayenesini Kurumun yazılı bildirisinde belirtilen tarihten üç ay geçtikten sonra yaptıran ve sürekli işgöremezlik halinin devam ettiği saptanan sigortalının yeni sürekli işgöremezlik derecesine göre hesaplanacak geliri, rapor tarihinden sonraki ayın başından başlayarak ödenir.

Bildirim ve İtiraz

29. Kurum, sigortalıya veya diğer hak sahiplerine bağlanacak gelirleri, yapılan inceleme ve soruşturmalar sonunda ve gerekli belgelerin tamamlandığı tarihten  başlayarak en geç iki ay içinde belirleyip ilgililere yazı ile bildirir.

         İlgililer, bağlanan geliri bildiren yazıyı aldıkları günden başlamak üzere bir yıl içinde, yetkili mahkemeye başvurarak Kurum kararına itirazda bulunabilirler. Bu itiraz, kararın uygulanmasını geciktirmez.

         İlgililer tarafından itiraz edilmemesi veya itirazın reddi hakkındaki mahkeme kararının  kesinleşmesiyle, Kurumun kararı kesinleşmiş olur. Bu kesinleşme, bu Yasanın 28’inci maddesi gereğince gelirde değişiklik yapılmasına engel olmaz.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Hastalık Sigortasına İlişkin Kurallar

Sigortalının Hastalık Hali

30. Sigortalının iş kazası ve meslek hastalığı dışında kalan hastalık halidir. Çocuk düşürme ve zorunlu çocuk aldırma da hastalık hali sayılır.

Hastalık Sebebiyle

Sağlık Hizmetleri  ve Geçici İşgöremezlik Ödeneği

31.

Hastalık halinde aşağıda belirtilen yardımlar sağlanır:

(1)

Sağlık hizmeti verilmesi;

       Hastalık halinde sigortalıya yapılacak sağlık hizmetleri, sigortalının sağlığını koruma, çalışma gücünü yeniden kazandırma ve kendi ihtiyaçlarını görme yeteneğini artırma amacını güder. Bu amaçla yapılacak sağlık hizmetlerinden kimlerin yararlanacağı, bu hizmetlerin neler olduğu ve süresi bu Yasanın Üçüncü Kısmında belirtilen kurallara uygun olarak sağlanır.

       Sigortalılık niteliğini yitiren sigortalılar da Üçüncü Kısımda belirtilen koşulları yerine getirmeleri halinde sağlık hizmetlerinden aynı şekilde yararlanırlar.

(2)

Geçici işgöremezlik ödeneği verilmesi;

(A)

Hastalık sebebiyle geçici işgöremezliğe uğrayan sigortalılardan geçici işgöremezliğin başladığı tarihten önceki on iki takvim ayı içinde en az doksan gün hastalık sigortası primi ödemiş bulunanlara, geçici işgöremezliğin üçüncü gününden başlamak ve altı ayı geçmemek üzere, her gün için geçici işgöremezlik ödeneği verilir.

         Ancak tedaviye devam edilirse malüllük halinin önlenebileceği veya önemli oranda azaltılabileceği Sağlık Kurulu raporu ile belgelenmesi halinde, bu süre on sekiz aya kadar uzatılabilir.

(B)

Hastalık halinde geçici işgöremezlik ödeneği verilebilmesi için, kamu veya özel sağlık hizmet sunucularından rapor alınmış olması koşuldur.

         Bu fıkra ile ilgili düzenleme Bakanlıkça hazırlanıp, Bakanlar Kurulunca onaylanacak ve Resmi Gazete’de yayımlanacak bir tüzükle belirlenir.

Hekim Tavsiyelerine Uymama

32.

(1)

Hekimce  alınması  istenen  tedbirlere  uymayan sigortalılara, bu 

tedbirleri  yerine  getirmedikleri  süre  için geçici işgöremezlik 

ödeneği verilmez.

         Ancak konusunda uzman hekimin bildirdiği tedbir ve tavsiyelere elde olmayan nedenlerle uyulmadığı, hekim  raporunda  belirtildiği takdirde,  geçici işgöremezlik ödeneği  kesilmez.

(2)

Tedavinin sona erdiğine ve çalışabilir durumda olduğuna dair Kurumun sözleşme yaptığı anlaşmalı kamu veya özel sağlık hizmet sunucularından veya hekimlerden belge almaksızın eski işverenin işinde çalıştırılan sigortalının aynı hastalığı sebebiyle yapılması gerekecek  tedavi masrafları işverenden, başka işte çalışan sigortalının aynı hastalığı sebebiyle  yapılan tedavi mas-rafları ise kendinden alınır. Bu  süreler için geçici işgöremezlik ödeneği verilmez, verilmiş olanlar da sigortalıdan  geri alınır.

Üçüncü Kişinin Sorumluluğu

33. Kastı veya suç   sayılır hareketi ile sigortalının, eşinin veya çocuğunun hastalanmasına  sebep olan kişiye, bu Yasa gereğince hastalık  sigortasından yapılan her türlü giderler  tazmin ettirilir.

Bünyece Elverişli Olmadıkları İşte Çalıştırılan

Sigortalılar Bakımından İşverenin Sorumluluğu

34. Çalışma mevzuatına göre sağlık raporu alınması gerektiği halde böyle bir rapora dayanılmaksızın veya eldeki rapora aykırı olarak bünyece elverişli  bulunmadığı  işte  çalıştırılan sigortalının, bu işe girişinden önce var olduğu saptanan veya bünyece elverişli bulunmadığı işte çalıştırılması  sonucu  meydana gelen hastalığı için,  Kurumca yapılan hastalık  sigortası masraflarının tümü işverene ödettirilir.

BEŞİNCİ  BÖLÜM

Analık Sigortasına İlişkin Kurallar

Analık Sigortası ve

35. Bu Yasaya tabi sigortalı kadının veya bu Yasaya tabi sigortalı erkeğin sigortalı olmayan karısının analığı halinde aşağıdaki yardımlar sağlanır:

Sağlanan Yardımlar

(1)

Sağlık hizmeti verilmesi;

       Sigortalı kadına veya sigortalı erkeğin sigortalı olmayan karısına gebelik süresince yapılan muayene ve tedaviler ile doğum sırasında ve doğumdan sonra kendisi ve doğan çocuk veya çocuklarına gerekli olan her türlü sağlık hizmeti Üçüncü Kısımda belirtilen kurallar kapsamında sağlanır.

(2)

Bu Yasaya tabi sigortalı kadının veya bu Yasaya tabi sigortalı erkeğin sigortalı olmayan karısının analığı halinde, doğumdan önceki on iki takvim ayı içinde en az yüz yirmi gün analık sigortası primi ödenmiş olması koşulu ile aşağıdaki maktu yardımlar sağlanır.

(A)

Gebelik yardım parası:

       Gebelik halinde gerekli olan sağlık hizmetlerinin Kurumca belirlenen sağlık hizmet sunucuları dışındaki sağlık kuruluşlarından alınması ve hekimden alınacak gebeliği kanıtlayıcı bir belge ile Kuruma başvurulması koşuluyla, aylık brüt asgari ücretin %20’si oranında maktu gebelik yardımı yapılır.

(B)

Doğum yardım parası;

       Doğum halinde gerekli olan sağlık hizmetlerinin Kurumca belirlenen sağlık hizmet sunucuları dışındaki sağlık kuruluşlarından alınması ve doğumun hekimden alınacak bir belge veya doğum kayıt belgesi ile belgelendirilmesi ve üç ay içinde Kuruma başvurulması koşuluyla aylık brüt asgari ücretin %40’ı oranında maktu doğum yardımı yapılır. Birden fazla çocuk doğarsa maktu yardım her çocuk için bir kat artırılır.

(C)

Emzirme yardım parası:

       Sigortalı kadına veya sigortalı olmayan karısının doğum yapması halinde sigortalı erkeğe, çocuğun ölü doğmaması halinde ve alınacak doğum kayıt belgesinin Kuruma verilmesi koşulu ile her çocuk için bir defaya mahsus olmak üzere, doğum tarihinde geçerli aylık brüt asgari ücretin %40’ı oranında maktu emzirme yardımı yapılır.

(3)

Geçici işgöremezlik ödeneği:

    Kendisi için doğumdan önceki on iki takvim ayı içerisinde en az yüz yirmi gün analık sigortası primi ödenmiş bulunan sigortalı kadının analığı halinde, doğumdan önceki ve sonraki sekizer haftalık sürede çalışmadığı, çoğul gebelik halinde ise doğumdan önceki sekiz haftalık süreye iki haftalık süre eklenerek belirlenen çalışmadığı her gün için geçici işgöremezlik ödeneği verilir. Ayrıca sigortalı kadının isteği ve doktorun onayı ile, doğuma altı hafta kalıncaya kadar çalışılması halinde, doğum öncesi istirahat edilmeyip de çalışılan bu süreler, doğum sonrası istirahat süresine eklenir. Bu süreler için de sigortalı kadına geçici işgöremezlik ödeneği verilir.

Tedavinin

Uzaması          

36. Sigortalının analığı nedeniyle hekimin bildirdiği tedbir ve tavsiyelere uymaması sonucu tedavi ve geçici işgöremezlik süresinin uzamasına neden olması halinde,  uzayan tedavi ve buna bağlı olan geçici işgöremezlik süresi,  Kurumun sözleşme yaptığı anlaşmalı kamu ve özel sağlık hizmet sunucularındaki uzman hekim raporuna uygun olarak %50 azaltılır.

         Ancak hekimin bildirdiği tedbir ve tavsiyelere elde olmayan nedenlerle uyulmadığı uzman hekim raporunda belirtildiği takdirde geçici işgöremezlik ödeneği kesilmez.

Sigortalılık Niteliğini Yitirenler İçin Maktu

Yardımlar

37. Bu Yasanın 5’inci maddesinde belirtilen sigortalıların, sigortalılık niteliğini yitirdikleri tarihten başlamak üzere üç yüz iki gün içinde çocukları doğarsa, sigortalılık niteliğini yitirdikleri tarihten önceki on iki takvim ayı içinde en az yüz yirmi gün analık sigortası primi ödenmiş olması koşuluyla maktu yardımlardan yararlanırlar.

ALTINCI  BÖLÜM

Evlenme Yardımına İlişkin Kurallar

Evlenme Yardımları

38. Sigortalının evlenme yardımından yararlanabilmesi için, en az iki yıllık sigortalı olup, yüz yirmi günü evlilik tarihinden önceki on iki takvim ayı içinde olmak koşuluyla,  toplam yedi yüz yirmi gün analık sigortası primi ödemiş bulunması ve daha önceki bir evlilikten dolayı evlenme yardımı almamış olması koşuldur.

       Evlenenlerin her ikisinin de yardıma hak kazanması halinde, bu yardım eşlerden birine ödenir.

       Evlenme yardımı, evlenme aktinin yapıldığı tarihte geçerli olan asgari ücretin iki katıdır.

       Evlenen sigortalıya bu madde gereğince ödeme yapılabilmesi için,  sigortalının,  evlilik tarihini izleyen doksan gün içinde evlenme belgesinin aslı ile birlikte Kurumca belirlenen belgeleri doldurarak başvurması gerekmektedir.

       Bu madde kapsamında yapılacak yardımlar,  analık sigortası kolundan karşılanır.

YEDİNCİ   BÖLÜM

İşsizlik Sigortasına İlişkin Kurallar

İşsizlik Sigortasının Kapsamı

39. Bu Yasanın 5’inci maddesinin (1)’inci, (2)’nci, (3)’üncü ve (4)’üncü fıkralarında belirtilen sigortalılardan işsizlik primi ödeyip zorunlu  eğitim yaşını doldurmuş olanlar ile altmış üç yaş arasındaki çalışanlara,  bu alt bölümde belirtilen diğer nitelik ve koşulları taşımaları kaydıyla, kendi isteği dışında işten ayrılmış olup çalışmaya muktedir ve iş almaya hazır bulunduğu halde uygun bir iş bulma imkansızlığı sebebi ile kazancının  geçici olarak durduğu süre için,  işsizlik sigortası ödeneği sağlanır.

İşsizliğin

Bildirilmesi, Saptanması ve Süresi

40.

İşsizlik sigortası ödeneği talebinde bulunabilmek için:

(1)

Son defa işinden ayrıldığı işverenden işten ayrılış sebebini gösteren yazılı bir belge veya bonservis almak  suretiyle iş yerinin bulunduğu yerdeki Çalışma Dairesine şahsen başvurarak, çalışmaya muktedir ve iş almaya hazır bulunup kendisine uygun bir iş bulunması için gerekli kaydı yaptırarak bu durumunu ve takibini belirten bir belge alması koşuldur.

(2)

Başvurduğu Çalışma Dairesi tarafından bir işe yerleştirilinceye veya kendi olanakları ile bir işe yerleşinceye kadar  Kurumca belirlenecek günlerde ve haftada en az bir gün Kurumun ilgili bölgesel Kuruluşunda hazır bulunarak işsizlik kaydını yeniletmesi, bu hususta örneği ve düzenleme usulü Kurumca belli edilecek belgeleri imzalaması gerekmektedir.

(3)

İşsiz kaldığı  bu madde uyarınca saptanan sigortalıya, Çalışma Dairesine başvurduğu tarihi takip eden dördüncü iş gününden başlayarak ve söz konusu Çalışma Dairesi tarafından veya kendi olanakları ile uygun bir işe girinceye kadar işsizlik ödeneği verilir.

(4)

İşsizlik ödeneğinin verilmesinde, sigortalının işsizlik kaydını yaptırdığı tarihten önceki on üç takvim ayı içinde en az yüz yirmi gün işsizlik sigortası primi ödemiş olma koşulu aranır. Bu koşulu yerine getiren ve;

(A)

Toplam en fazla yedi yüz yirmi gün işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsize yüz yirmi gün,

(B)

Toplam yedi yüz yirmi gün ile bin sekiz yüz gün arası işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsize yüz elli altı  gün,

(C)

Toplam bin sekiz yüz günden fazla işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsize yüz seksen gün

işsizlik sigortası ödeneği verilir.

(5)

İşsizlik ödeneğinin verilme süresi, ilk işsizlik kaydının yaptırıldığı tarihi takip eden dördüncü iş gününden başlayarak bir yıl içinde sürekli veya kesintili olup olmadığına bakılmaksızın yüz seksen  günü aşamaz.

         Ancak işsizin,  ilk işsizlik ödeneği verilmesinin tamamlanmasından sonra yeni bir yıllık sürenin başlaması nedeni ile,  işsizlik ödeneği için tekrar başvurması halinde, işsizlik ödeneği almaya başladığı ilk tarih ile yeniden işsiz kalarak başvurduğu tarih arasında, yeniden yukarıdaki (4)’üncü fıkrada öngörülen sürelerde işsizlik sigortası primi ödemiş olma koşulu aranır.

(6)

Bu madde amaçları bakımından:

(A)

İlk işsizlik kaydını takip eden yıl dolmadan yapılan işsizlik kayıtları ara kayıt sayılır ve bir yıllık devreleri başlatmaz.

(B)

Bir yıllık bir sürenin bitiminden önce başlayıp sürenin tamamlanmasından sonra da ödenek verilmesini gerek-tiren hallerde,  yeni bir yıllık süre, bir önceki sürenin tamamlanmasını takiben başlamış sayılır.

         Ancak bir yıllık süre sona erdiği halde sigortalının işsizliği devam ediyorsa, yüz yirmi, yüz elli altı veya yüz seksen günlük işsizlik ödeneği süresinin tamamlanıp tamamlanmadığına bakılmaksızın, işsizlik ödeneği durdurulur ve Çalışma Dairesi kanalı ile yeniden işsizlik kaydı yaptırması istenir. Bu takdirde daha önceki yılda almış olduğu işsizlik ödeneğinin başladığı ilk tarih ile son defa işsiz kalarak başvurduğu tarih arasında ve en çok on üç takvim ayı geriye gidilerek yeniden yüz yirmi gün işsizlik sigortası primi ödemiş olma koşulu aranır.

(C)

Sigortalının işsizlik ödeneğinden yararlanabilmesi için,

Çalışma Dairesine başvurusu ile işsizlik kaydını yaptırdığı tarihten önceki on üç takvim ayı içinde kendisi için en az yüz yirmi gün işsizlik sigortası primi ödemiş olması koşuldur.

         Ancak iş kazaları ile meslek hastalıkları, hastalık, analık sigortalarından geçici işgöremezlik ödeneği  aldığı süreler ile hükümlülükle sonuçlanmayan tutuklulukta geçirdiği süreler veya askerlikte geçen hizmet süreleri, işsizlik ödeneğine hak kazanması için gerekli on üç takvim ayı süre ile yukarıdaki (4)’üncü fıkrada belirtilen prim ödeme gün sayısının hesaplanmasında dikkate alınmaz.

22/1992

     30/1993

     25/2000

     51/2002

     15/2004

(D)

İş Yasası veya toplu sözleşmeler veya hizmete alınma şart tasarrufları veya hizmet akitleri gereğince sigortalıya işveren tarafından işe son verme ihbar tazminatı ödenmesi gereken hallerde, işsizlik ödeneği ihbar tazminatı süresinin bitiminden sonraki dördüncü işgününden itibaren verilmeye başlanır. İhbar süresi itibariyle sigortalının işsiz kalacağını Çalışma Dairesine şahsen bildirmesi ve bu sürenin içinde veya sonunda kendisine çalışabileceği uygun bir iş sağlanamamış olması koşuldur.

            İhbar tazminatına hakkı olmadığı mahkeme ilamı veya diğer kanıtlayıcı belge ve bilgilerle anlaşılanlara,  işsizlik ödeneği,  işten ayrıldığı ve ücret almadığı dördüncü iş gününden başlayarak verilir.

İşsizlik

Ödeneği

41. Aşağıda öngörülen hallerde ve  belirtilen sürelerde, işsizlik ödeneği verilmez:

Verilmesini Engelleyen Haller

(1)

İşini kendi isteği ile terk etmesi halinde veya  hizmet akdini, İş Yasasının 14’üncü maddesi kurallarına dayanmaksızın feshetmesi halinde,

22/1992

     30/1993

     25/2000

     51/2002

     15/2004

(2)

İşine, İş Yasasının 15’inci maddesi kurallarına uygun olarak son verildiği, işverence verilecek belgede veya mahkeme kararında belirtilmiş olması halinde,

(3)

Suç sayılan bir hareketi yüzünden yedi günden fazla mahkumiyeti nedeniyle işsiz kalması halinde,

(4)

İşsiz kaldığını Çalışma Dairesine bildirmediği ve işsizlik kaydını yaptırmadığı sürece,

(5)

Çalışma Dairesince gönderildiği uygun işe gitmemesi veya işveren tarafından teklif edilen uygun işi kabul etmemesi yahut gönderildiği işe gitmediğini veya girmediğini Çalışma Daire-sine bildirmemesi veyahut söz konusu Çalışma Dairesi tarafın-dan veya kendi olanaklarıyla bir işe yerleşmesi hallerinde,

(6)

Bir işte çalıştığının Kurumca saptanması halinde,

(7)

İş kazaları ile Meslek Hastalıkları, Hastalık ve Analık Sigortalarından geçici işgöremezlik ödeneği veya malüllük veya yaşlılık sigortasından aylık aldığı sürece,

(8)

Hakikate uygun olmayan bilgi vermesi veya hile yapması hallerinde,

(9)

Askerlik yükümlülüğünü yerine getirmekte olduğu sürece,

(10)

Yasal bir nedenle hizmet akdinin veya hizmete alınma şart tasarrufunun,  geçici olarak görevden uzaklaştırma ve benzeri yasal nedenlerle askıda kalması halinde,

(11)

Uygun bir iş bulma olanak ve tekliflerinden kasten veya ihmali sebebiyle yararlanmak istemediğinin Kurumca saptanması halinde,

(12)

İşsiz iken uygun iş olanağı olmayan diğer bir mahalde iş istediği sürece.

Sigortalının Yeni İşe Alıştırılması

ve İşsizlik Ödeneği

Verilmesi

42. İşsizlik ödeneğine hak kazanan sigortalılardan eski mesleklerine veya mesleklerine yakın bir işe yerleştirilmelerinin mümkün olmayacağı anlaşılanlar, yeni bir meslekte çalışabilmelerini sağlamak üzere,     Bakanlıkça yetiştirmeye tabi tutulabilirler.

        Sigortalının yetiştirilmeye tabi  tutulması, işsizlik  ödeneğinden yararlanmasını engellemez.

İşsizlik 

Ödeneğinin      

Miktarı ve Ödeme Şekli

43. Sigortalıya ödenecek işsizlik sigortası ödeneğinin günlük maktu miktarı, aylık asgari ücretin yetmiş beşte biri kadar olur.

       Sigortalının geçindirmekle yükümlü kimsesi varsa, işsizlik ödeneği, geçindirmekle yükümlü olduğu her bir kişi için ve en çok üç kişiye kadar  % 25 artırılarak ödenir.

       Ancak eşlerden her ikisinin  de  sigortalılıklarından dolayı aynı zamanda işsizlik sigortasından ödenek almaya hak kazanmaları halinde, kadın sigortalıya geçindirmekle yükümlü olduğu kişiler için artış verilmez.

       Sigortalının hak ettiği işsizlik sigortası ödeneklerinin ödenmesi, işsizlik kaydını yaptırdığı günü takip eden ilk Pazartesi gününden başlayarak ikişer haftalık  dönemlerle ve ilk ödemesi, üçüncü  haftanın ilk iş gününde yapılır.  Sigortalı ödenek alacağı  günler içinde işe girerse, yalnız işe girişinden önceki günler için ödenek verilir.

İşsizlik Sigortası Uygulamalarına İlişkin Düzenlemeler

44. İşsizlik sigortasının bu Yasa gereğince uygulanmasında gerekli usul ve esaslar ile Kurum ve ilgili Daire ve hizmet birimleri arasındaki ilişkiler ve işbirliği ve eşgüdüm esasları, Bakanlıkça hazırlanıp Bakanlar Kurulunca onaylanacak ve Resmi Gazete’de yayımlanacak bir tüzükle saptanır.

SEKİZİNCİ BÖLÜM

Malüllük Sigortasına İlişkin Kurallar

Malüllük Sigortasından Sağlanan Yardımlar

45. Malüllük sigortasından sağlanan yardım malüllük aylığı bağlanmasıdır.

Kimlerin

Malül Sayılacağı

46. Çalışma gücünün en az üçte ikisini yitirdiği, sağlık kurulu raporu ile saptanan sigortalı,  malüllük sigortası bakımından malül sayılır.

         Ancak sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihte, malül sayılmayı gerektirecek derecede hastalığı veya arızası bulunduğu, önceden veya sonradan sağlık kurulu raporu ile saptanan sigortalı, bu hastalığı veya arızası sebebiyle malüllük sigortası yardımlarından yararlanamaz. Bu gibi sigortalılara malüllük sigortasından daha önce ödenmiş bulunan aylıklar geri alınmaz.

Malüllük Aylığından

Yararlanma Koşulları

47.

Malüllük aylığından yararlanabilmek için sigortalının:

(1)

Bu Yasanın 46’ncı maddesine göre malül sayılması,

(2)

İşten ayrılmış olması,

(3)

En az bin sekiz yüz gün malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olması, ve

(4)

Malüliyetinin tespit edildiği rapor tarihinden önceki son beş takvim yılı içerisinde en az altı yüz gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olması

koşuldur.

      Ancak yukarıda (4)’üncü fıkrada belirtilen koşul, toplam beş bin dörtyüz gün ve daha fazla malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olan sigortalılar için aranmaz.

Malüllük Aylığının Hesaplanması

48.

(1)

Bu Yasanın 47’nci maddesinde öngörülen koşulları yerine getirmiş olan sigortalıların malüllük aylığı, bu Yasanın 55’inci maddesi kuralları çerçevesinde hesaplanır.

         Ancak bağlanacak malüllük aylığının hesaplanmasına esas tutulacak aylık bağlama oranının saptanmasında:

(A)

En az beş bin dört yüz gün malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olanlara dokuz bin prim günü üzerinden, prim gün sayısı dokuz bin günden fazla olanlara ödemiş oldukları prim günü üzerinden,

(B)

En az beş bin dört yüz günlük prim ödeme koşulunu yerine getirememiş fakat en az üç bin altı yüz gün ve daha fazla prim ödemiş olanlara yedi bin iki yüz prim günü üzerinden,

(C)

En az üç bin altı yüz günlük prim ödeme koşulunu yerine getirememiş fakat en az bin sekiz yüz gün ve daha fazla prim ödemiş olanlara beş bin dört yüz prim günü üzerinden ,

işlem yapılır.

(2)

Başka birinin sürekli bakımına muhtaç durumda malül olduğu Sağlık Kurulu raporu ile belgelenen sigortalıya bağlanan malüllük aylığı miktarı %15 artırılır.

Malüllük Aylığının

Başlangıcı

49. Sigortalı olarak çalıştığı işten ayrıldıktan sonra yazılı istekte bulunan ve malüllük aylığına hak kazanan sigortalının aylığının ödenmesine, kendisinin yazılı isteğinden, malül sayılmasına esas tutulan raporun tarihi, yazılı istek tarihinden sonraki bir tarih ise, bu raporun tarihinden itibaren başlanır.

Sigortalının Kontrol Muayenesi

50. Malüllük aylığı bağlanan sigortalılar her zaman Kurumca kontrol muayenesine tabi tutulabilir.

         Malüllük aylığı bağlandıktan sonra sigortalı, her zaman, başka birinin sürekli bakımına muhtaç duruma girdiğini ileri sürerek malüllük aylığının artırılmasını talep edebilir.

         Gerek Kurumca yaptırılan kontrol muayenesinde, gerekse sigortalının isteği üzerine veya işe alıştırma sonunda yapılan muayenesinde yeniden saptanacak malüllük durumuna  göre, malüllük aylığı:

(1)

Sigortalının yazılı istekte bulunması halinde:

(A)

Yazılı istek tarihini;

(B)

Yeni malüllük durumuna esas tutulan rapor, yazılı istek tarihinden sonraki bir tarihi taşımakta ise bu raporun tarihini,

takip eden ayın  başından başlayarak gerekirse artırılır, azaltılır veya kesilir.

(2)

Kurumca kontrol muayenesine veya işe alıştırmaya tabi tutulma halinde de yeni malüllük durumuna esas tutulan raporun tarihini takip eden ay başından başlanarak gerekirse azaltılır, artırılır veya kesilir.

Kabul edilir bir özrü olmadığı halde kontrol muayenesini Kurumun yazılı bildirisinde belirtilen tarihten sonraki ay başına kadar yaptırmayan sigortalının malüllük aylığı, kontrol muayenesi için belirtilen tarihten sonraki ayın başından  başlayarak kesilir.

         Ancak kontrol muayenesini Kurumun yazılı bildirisinde belirtilen  tarihten başlayarak üç ay  içinde yaptıran ve  malüllük halinin devam  ettiği saptanan sigortalının malüllük aylığı, ödemenin kesildiği tarihten başlayarak verilir.

       Kontrol muayenesini Kurumun yazılı bildirisinde belirtilen tarihten üç ay geçtikten sonra yaptıran ve malüllük halinin devam ettiği saptanan sigortalının malüllük aylığı, rapor tarihinden sonraki ayın  başından başlayarak ödenir.

Aylığın Kesilmesi ve Yeniden

Bağlanması

51.

(1)

Malüllük aylığı almakta iken bu Yasaya göre sigortalı olması gereken bir işte çalışanların malüllük aylıkları, çalışmaya başladıkları tarihten başlayarak kesilir.

(2)

Yukarıdaki (1)’inci fıkrada belirtildiği şekilde malüllük aylığı kesilenlerden çalışması sona erip, malüllük aylığı verilmesi için yeniden yazılı istekte bulunanlara, malüllük aylığı,  kontrol muayenesine tabi tutulmak ve malüllüğünün devam ettiği anlaşılması koşuluyla, yazılı istekte bulunduğu tarihten başlayarak ödenir. Bu durumdaki sigortalılar için yazılı istek tarihine göre 48’inci madde kuralları esas alınarak yeniden hesaplanacak olan malüllük aylıkları, daha önce bağlanan malüllük aylığından fazla ise hesaplanan yeni aylık üzerinden, az veya eşit ise daha önce bağlanan aylığı üzerinden ödeme yapılır.

DOKUZUNCU BÖLÜM

Yaşlılık Sigortasına İlişkin Kurallar

Yaşlılık Sigortasından

Sağlanan Yardımlar

52.

Sigortalıya yaşlılık sigortasından sağlanan yardımlar şunlardır:

(1)

Yaşlılık aylığı bağlanması,

(2)

Toptan ödeme yapılması.

Yaşlılık Aylığından Yararlanma Koşulları

53.

(1)

Sigortalının yaşlılık aylığından yararlanabilmesi için, altmış yaşını doldurmuş olması ve bu Yasa kapsamında en az  dokuz bin gün malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olması koşuldur.

(2)

Yukarıdaki (1)’inci fıkrada öngörülen dokuz bin günlük malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödeme koşulunu yerine getirememiş olan sigortalılar, bu Yasa kapsamında en az  beş bin dört yüz gün malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemek ve altmış üç yaşını doldurmuş olmak koşuluyla indirimli olarak yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanırlar.

        Ancak sigortalının yaşlılık aylığından yararlanabilmesi için tüm primlerinin ödenmiş olması koşuldur.

Yaşlılık Aylığı Bağlanmasında Özel Haller

54.

(1)

İlk defa sigortalı oldukları tarihte Özürlüleri Koruma, Rehabilite ve İstihdam Yasasına göre istihdam edilen sigortalılar:

64/1993

     51/1994

     52/2000

     69/2006

(A)

En az dokuz bin gün malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmaları halinde yaş haddi aranmaksızın,

(B)

En az beş bin dört yüz gün malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları pirimi ödemiş ve ellibeş yaşını doldurmuş olmaları halinde,

(C)

En az üç bin altı yüz gün malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş ve altmış yaşını doldurmuş olmaları halinde ,

İşten durmuş olmaları koşulu ile  bu Yasanın 55’inci maddesi kuralları çerçevesinde yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanırlar.

(2)

Elli beş yaşını doldurmuş ve bu Yasa kapsamında en az dokuz bin gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olan sigortalılar, işten durmuş olmaları koşulu ile bu Yasanın 55’inci maddesi kuralları çerçevesinde hesaplanacak indirimli erken yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanırlar.

    Erken yaşlılık aylığı bağlandıktan sonra yeniden çalışmaya başlayanların almakta oldukları yaşlılık aylıkları,  kesilmeksizin ödenmeye devam edilir. Bu şekilde hem yaşlılık aylığı alıp  hem de çalışmaya devam edenler hakkında, bu Yasada yazılı iş kazaları ile meslek hastalığı, hastalık, analık, malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları hak ve yükümlülükleri devam eder.

    Ancak primlerin Devletçe karşılanacak olan hisse miktarını, bu Yasanın 5’inci maddesinin (1)’inci, (2)’nci, (3)’üncü ve (4)’üncü fıkraları  kapsamındaki sigortalılar için  işverenleri; (5)’inci ve (6)’ncı fıkraları kapsamındaki sigortalılar için ise kendileri öder.

    Erken yaşlılık aylığı bağlanan sigortalılar hiçbir koşul altında yeniden maaş hesaplama işlemine tabi tutulamazlar. Ancak yaşlılık aylığı bağlandıktan sonra sigortalı olarak çalıştığı işten ayrılan sigortalıya, kendisinin ve işverenlerinin ödediği malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinin toplamı, altmış beş yaşını doldurduktan sonra yazılı isteği üzerine bu Yasanın 58’inci maddesinin (2)’nci fıkrası kuralına göre hesaplanarak verilir.

(3)

Bu Yasanın 5’inci maddesinin (1)’inci fıkrası kapsamında sigortalı sayılan kamu görevlilerinden, kendi özel yasalarının  ilgili kurallarına göre kadrosuzluk nedeni ile emekliliğe sevk edilenlerin, yaşlılık aylığı bu Yasanın 53’üncü maddesindeki yaş ve prim yatırma koşulları aranmaksızın, 55’inci maddedeki esaslara göre hesaplanarak bağlanır.

       Bağlanan aylıklar, sigortalının altmış yaşını dolduracağı tarihe kadar Maliye Bakanlığı kaynaklarından her ay Fona aktarılmak sureti ile karşılanır. Altmış yaşını doldurmuş olan sigortalıların yaşlılık aylıkları, yeni hizmet süreleri olması durumunda, bu Yasanın 55’inci maddesi kurallarına göre yeniden hesaplanır. Hesaplanan aylık, ödenmekte olan aylıktan fazla ise yeni aylık üzerinden, az ise almakta olduğu aylık üzerinden ödenmeye devam edilir. Altmış yaşından sonraki yaşlılık aylıklarının tamamı Fon tarafından karşılanır.

Yaşlılık Aylığının Hesaplanması

55. Yaşlılık aylığına hak kazanan sigortalıların aylığı, ortalama aylık kazancı ile aylık bağlama oranının çarpımı sonucunda bulunan tutardır.

       Her bir takvim yılı için prim yatırımı yapan tüm sigortalı sayısı,  prime esas kazançları dikkate alınarak o yıl için geçerli olacak genel aylık prime esas kazanç ortalaması bu Yasanın 111’inci maddesindeki yönteme göre hesaplanır.

       Yaşlılık aylığı başvurusunda bulunan sigortalının, yaşlılık aylığı bağlanması isteğinde bulunduğu tarihten önceki malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödenmiş her takvim yılındaki aylık prime esas kazançları toplanıp on ikiye bölünmek sureti ile o takvim yılı için aylık prime esas Kazanç Ortalaması hesaplanır.

       Sigortalının geçmiş her takvim yılındaki aylık  prime esas kazanç ortalaması o yıldaki genel aylık prime esas kazanç ortalamasına bölünerek yıllık oranı bulunur. Her takvim yılı için ayrı ayrı bulunacak bu oranlar toplanarak, hesaplamada dikkate alınan takvim yıllarına bölünmek suretiyle sigortalının ortalama oranı bulunur.

       Sigortalının ilk defa tescil olduğu takvim yılı ve yaşlılık aylığı başvurusunda bulunduğu son takvim yılı, sigortalının ortalama oranının hesaplanmasında dikkate alınmaz.

       Bulunan bu ortalama oran yaşlılık aylığı başvurusundan önceki takvim yılındaki genel aylık prime esas kazanç ortalaması ile çarpılarak, sigortalının güncelleştirilmiş ortalama aylık kazancı hesaplanır.

      Sigortalının özel hizmet süresi eklemesi ve sigortalılık borçlanmasındaki prime esas kazançları, ortalama aylık kazancının hesaplanmasında dikkate alınmaz.

       Aylık bağlama oranı, sigortalının malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olarak geçen toplam prim ödeme gün sayısının, ilk beş bin dört yüz günün her üç yüz altmış günü için %2,5 ve ondan sonraki her üç yüz altmış günü için de %2 olup, bu oranların toplanması suretiyle tesbit edilir. Bu hesaplamada, üç yüz altmış günden eksik süreler orantılı olarak dikkate alınır.

       Bu Yasanın 107’nci maddesinin  (2)’nci fıkrasında belirtilen süreler, sigortalının aylık bağlama oranının saptanmasında dikkate alınır.

       Bu Yasanın 54’üncü maddesinin (2)’nci fıkrasına göre erken yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanan sigortalıya, yukarıdaki yönteme göre hesaplanan yaşlılık aylığından, altmış yaşından önceki her yıl için %6 oranında indirim yapılarak yaşlılık aylığı bağlanır.

      Hesaplanan yaşlılık aylığı, aylık bağlanması için yazılı başvurunun yapıldığı yılın Ocak ayı ile aylığın başlangıç tarihi arasında geçen her ay için aylıklara uygulanan artış oranı kadar artırılarak bağlanır.

Yaşlılık Aylığının Başlangıcı

56. Yaşlılık sigortası için gerekli yaşı doldurduktan sonra yazılı istekte     bulunan ve yaşlılık aylığına hak kazanan sigortalıya, bu istek tarihinden başlayarak yaşlılık aylığı bağlanır.

Yaşlılık Aylığının Sürekliliği

57. Bu Yasa kapsamında sigortalılıklarından dolayı bağlanan yaşlılık aylığını almakta iken çalışmaya devam edenlerin veya işten ayrılmış olmalarına rağmen sonradan tekrar çalışmaya başlayanların almakta oldukları yaşlılık aylıkları,  kesilmeksizin ödenmeye devam edilir. Bu şekilde hem yaşlılık aylığı alıp ve hem de çalışmaya devam edenler hakkında, aşağıdaki kurallar uygulanır:

(1)

Bu Yasanın 5’inci maddesinin (1)’inci, (2)’nci, (3)’üncü ve (4)’üncü fıkraları  kapsamındaki sigortalıların, Yasa kapsamında iş kazaları ile meslek hastalığı, hastalık, analık, malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları hak ve yükümlülükleri devam eder.

         Ancak primlerin Devletçe karşılanacak olan hisse miktarı işveren tarafından ödenir.

(2)

Bu Yasanın 5’inci maddesinin (5)’inci ve (6)’ncı fıkraları kapsamında çalışanların ise, prim ödeme yükümlülüğü kendi tercihlerine bağlıdır. Prim ödemeye devam etmeyi tercih edenlerin, iş kazaları ile meslek hastalıkları, hastalık, analık, malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları hak ve yükümlülükleri devam eder.

         Ancak primlerin Devletçe karşılanacak hisse miktarını da  kendileri öder.

(3)

İşten ayrılarak yazılı istekte bulunan sigortalıların yaşlılık aylıkları bu Yasanın 55’inci maddesi kurallarına göre yeniden hesaplanır. Hesaplanan aylık, ödenmekte olan aylıktan fazla ise yeni aylık üzerinden, az ise almakta olduğu aylık üzerinden ödenmeye devam edilir.

Toptan Ödeme Koşulları ve Hesaplama Şekli

58.

(1)

Sigortalı olarak çalıştığı işten ayrılan ve malüllük veya yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanamayan sigortalıya, kendisinin, varsa işverenlerinin ödediği ve Devlet bütçesinden karşılanan malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinin toplamı, altmış beş yaşını doldurduktan sonra yazılı isteği üzerine toptan ödeme şeklinde verilir.

(2)

Toptan ödeme tutarı, sigortalının malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinin her takvim yılına ait toplam tutarı, primin ait olduğu takvim yılından başlayarak, yazılı istek tarihine kadar geçen takvim yılları için her yılın Aralık ayına göre Devlet Planlama Örgütü tarafından açıklanan Tüketici Fiyatları Endeksindeki yıllık değişim oranı kadar artırılarak ve bu şekilde bulunan güncelleştirilmiş miktarlar toplamının, başvurunun yapıldığı yılın Ocak ayı ile ödemenin yapıldığı tarih arasında geçen her ay için, Tüketici Fiyat Endeksindeki aylık değişim oranı kadar ayrıca artırılarak, toptan ödeme şeklinde verilir.

ONUNCU BÖLÜM

Ölüm Sigortasına İlişkin Kurallar

Ölüm

59.

Ölüm sigortasından sağlanan yardımlar şunlardır:

Sigortasından

(1)

Ölen sigortalının eşine ve çocuklarına aylık bağlanması,

Sağlanan

Yardımlar

(2)

Ölen sigortalı ile geçindirmekle yükümlü olduğu eşi ve çocukları için, bu Yasanın 103’üncü maddesi kuralları kapsamında cenaze masrafı karşılığı verilmesi,

(3)

Ölen sigortalının eşine ve çocuklarına toptan ödeme yapılması.

Ölüm

60.

Ölüm Aylığı:

Aylığından Yararlanma Koşulları

(1)

Malüllük veya yaşlılık aylığı almakta iken veya yazılı olarak başvuruda bulunup malüllük veya yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazandığının saptanmasından önce veya sonra ölen,

(2)

Bağlanmış bulunan malüllük aylığı sigortalı olarak çalışmaya başlamaları nedeniyle kesilmiş durumda iken ölen,

(3)

En az bin sekiz yüz gün malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş  ve ölüm tarihinden önceki son beş yıl içerisinde en az üç yıl ülkede ikamet etmiş olan,

sigortalının hak sahiplerine, yazılı istekte bulunmaları halinde bu Yasanın 61’inci maddesi kapsamında aylık bağlanır.

       Ancak toplam beş bin dört yüz gün ve daha fazla malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olan sigortalılar  için ölüm tarihinden önceki son beş yıl içerisinde en az üç yıl ülkede ikamet etme koşulu aranmaz.

(4)

Yukarıdaki   (3)’üncü   fıkranın    öngördüğü   koşulları     yerine

getirmemiş olmakla beraber:

(A)

Bu Yasanın 5’inci  maddesi kapsamında sigortalı olan ve sigortalı olduğu ilk tarih ile ölüm tarihi arasındaki her yıl için ortalama yüz elli gün malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olan; veya

(B)

Bu Yasanın 5’inci maddesi kapsamında sigortalı olarak çalışırken ölen,

sigortalının hak sahiplerine bağlanacak aylıkların hesabına esas tutulan aylık, ölüm tarihindeki aylık prime esas kazanç alt sınırının %60’ı oranındadır.

Ölüm Aylığının

Hesaplanması

61.

(1)

Sigortalıların ölümü halinde hak sahiplerine bağlanacak aylığın hesaplanmasında:

(A)

Sigortalının almakta olduğu veya bağlanmasına hak kazanmış bulunduğu malüllük veya yaşlılık aylığı,

(B)

Tekrar çalışmaya başlaması nedeni ile malüllük aylığı durdurulmuş olan sigortalı için ölüm tarihinde  saptanacak yeni aylığı,

(C)

Yaşlılık aylığı almakta iken ayni zamanda çalışmaya devam eden sigortalının ölümü halinde bu Yasanın 56’ncı maddesi kurallarına göre hesaplanan yeni aylığı,

(Ç)

Bu Yasanın 60’ıncı maddesinin (3)’üncü fıkrasında öngörülen koşulları yerine getirmiş olan sigortalıların ölümü halinde, bu Yasanın 55’inci maddesi kurallarına göre hesaplanan aylığı,

esas alınır.

(2)

Hak sahiplerine bağlanacak ölüm aylığının hesaplanmasında esas tutulacak aylık bağlama oranının saptanmasında:

(A)

En az beş bin dört yüz gün malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olanlara dokuz bin prim günü üzerinden, prim gün sayısı dokuz bin günden fazla olanlara da ödemiş oldukları prim gün süresi üzerinden,

(B)

En az beş bin dört yüz günlük prim ödeme koşulunu yerine getirememiş fakat en az üç bin altı yüz gün ve daha fazla prim ödemiş olanlara yedi bin iki yüz prim günü üzerinden,

(C)

En az üç bin altı yüz günlük prim ödeme koşulunu yerine getirememiş fakat en az bin sekiz yüz gün ve daha fazla prim ödemiş olanlara beş bin dört yüz prim günü üzerinden ,

hesaplanan aylığı esas alınır.

(3)

Sigortalı başka birinin sürekli bakımına muhtaç durumda malül sayılarak aylık bağlanmış veya bağlanmasına hak kazanmış ise, ölümünden sonra haksahiplerine bağlanacak aylığın tesbitinde bu Yasanın 48’inci maddesinin (2)’nci fıkrası uyarınca yapılan %15 artış dikkate alınmaz.

Eş ve Çocuklara

62.

(1)

Ölen sigortalının hak sahiplerine bu Yasanın 61’inci maddesi kurallarına göre hesaplanan aylığın;

Aylık Bağlanması

(A)

Aylık alan çocuğu bulunmayan dul eşe üçte ikisi, aylık alan çocuğu bulunması halinde ise dul eşe %50’si,

(B)

Herhangi bir yasaya tabi olarak çalışmayan veya herhangi bir yasa altında aylık veya gelir almayan çocuklardan;

(a)

On sekiz yaşını, orta öğrenim yapması halinde yirmi yaşını, yüksek öğrenim yapması halinde yirmi yedi yaşını doldurmayan ve evlenmemiş olan çocukların her birine %25’i,

(b)

Sağlık Kurulu kararı ile çalışamayacak durumda malül olduğu saptananlara %25’i,

oranında aylık bağlanır.

(C)

Yukarıdaki (B) bendinde belirtilen çocuklardan sigortalının ölümü ile anasız ve babasız kalan veya sonradan bu duruma düşenlerle, ana ve babaları arasında evlilik bağlantısı bulunmayan veya sigortalının ölümü tarihinde evlilik bağlantısı bulunmakla beraber, ana veya babaları sonradan evlenenlerin her birine %50’si oranında aylık bağlanır.

Fasıl 274

Fasıl 278

      4/1966

(2)

Sigortalı tarafından Evlat Edinme Yasası uyarınca evlât edinilmiş veya Evlilik Dışı Çocuklar Yasası uyarınca  tanınmış veya nesebi düzeltilmiş veya babalığı hükme  bağlanmış çocuklarıyla sigortalının ölümünden sonra doğan çocukları, bağlanacak aylıktan yukarıda belirtilen esaslara göre yararlanırlar.

(3)

Hak sahibi eş ve çocuklara bağlanacak aylıkların toplamı, sigortalıya ait hesaplanan aylığın tutarını geçemez. Bu sınırın aşılmaması için gerekirse, hak sahiplerinin aylıklarından orantılı olarak indirimler yapılır.

(4)

Öğrenci olup olmadığına bakılmaksızın on sekiz yaşını doldurmuş olan çocukların, evlenmeleri, herhangi bir yasaya tabi olarak çalışmaları veya herhangi bir yasa altında aylık veya gelir almaları halinde bağlanan aylıkları kesilir. Malül çocukların evlenmeleri halinde ise bağlanan aylıkları kesilmez. Kesilme nedeninin ortadan kalkması halinde, yukarıdaki (1)’inci fıkranın (B) bendine göre aylığı yeniden ödenmeye devam edilir.

    Ancak  evliliğin ölüm nedeniyle son bulması halinde eşinden de aylık almaya hak kazanan kişiye, sadece bu aylıklardan fazla olanı ödenir.

(5)

Bu madde uyarınca dulluk aylığı alan kişinin evlenmesi halinde aylığı durdurulur. Ancak dulluk aylığı alan iki dulun evlenmesi halinde aylığı düşük olanın aylığı kesilirken yüksek olan aylık verilmeye devam edilir.

       Evliliğin ölüm haricinde son bulması halinde ise taraflara ilk eşlerinden elde ettikleri aylık hakları iade edilir. Evliliğin taraflardan birinin ölümü ile son bulması halinde sonraki eşten de hak kazanan eşe, aylıklardan fazla olanı ödenir.

Toptan

Ödeme

64.

(1)

Ölen sigortalının hak sahiplerinden hiçbiri bu Yasaya göre ölüm sigortasından aylık bağlanmasına  hak kazanamadıkları takdirde, kendisinin varsa işvereninin ödediği ve Devlet bütçesinden karşılanan malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinin toplamı,

(2)

Bu Yasanın 54’üncü maddesinin (2)’nci fıkrasına göre erken yaşlılık aylığı almakta iken çalışmaya devem eden sigortalının ölümü halinde yaşlılık aylığı bağlandıktan sonraki sürelere ait, kendisinin varsa işvereninin ödediği malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinin toplamı,

yaş kuralına bakılmaksızın, ölüm tarihi esas alınarak, bu Yasanın 58’inci maddesine göre hesaplanacak miktarı, bu Yasanın 62’nci maddesindeki kurallar dikkate alınarak hak sahiplerine toptan ödeme olarak verilir.

ONBİRİNCİ BÖLÜM

Özel Hizmet Süresine ve Hizmet Borçlanmasına İlişkin Kurallar

Özel Hizmet
Süresi Eklenmesi ve   Kuralları

65.

(1)

Aşağıda belirtilen görevlerde çalışan sigortalıların, bu görevlerde fiilen çalışmak suretiyle geçen hizmet sürelerine, bu sürelerin her üç yüz altmış günü için aşağıda belirtilen özel hizmet süresi eklenir. Bu görevlerde geçen üç yüz altmış  günden eksik sürelere ait özel hizmet süresi, üç yüz altmış  gün için eklenen özel hizmet süresi ile orantılı olarak belirlenir:    

15/1979        

       28/1981        

        1/1982

      17/1982

      10/1984

      33/1984

        7/1985

      37/1986

      33/1987

      62/1987

      12/1988

      30/1988

      15/1989

        5/1990

      12/1991

      81/1991

      13/1992

      24/1992

        4/1993

      54/1993

        3/1994

        9/1995

      20/1995      

(A)

Güvenlik Kamu Görevlileri Yasasına tabi subay, astsubaylar ile aylıkçı veya mukaveleli er ve erbaşlar;

      10/1996

      13/1996

      18/1997

      14/1998

      35/1998

        5/1999

        5/2000

      17/2000

      15/2001

      24/2002

                           40/2002

                           67/2002

                           70/2002

                             6/2003

                           46/2003

                           65/2003

                           37/2004

      31/2005

       33/2005

       43/2006

(B)

Çavuş rütbesinden yukarı olmayan polis mensupları ile Merkezi Cezaevi kadrolarında görev yapan kıdemli gardiyanlar ve gardiyan erleri;

(C)

Hemşire, hemşire yardımcısı, ebe, hastabakıcı ve hastabakıcı yardımcısı;

(Ç)

Radyodiagnostik, radyoterapi ve radyoizotop sahalarında fiilen çalışanlar;

(D)

Tersanelerde ve yüzer havuzlarda gemi yapımı, bakımı ve tamiri işlerinde fiilen çalışanlar;

(E)

Her türlü maden döküm işlerinde fiilen çalışanlar;

(F)

Taş ocağı, kireç ocağı dahil yeryüzünde yapılan her türlü maden işletmeciliğinde fiilen çalışanlar;

(G)

Elektik santrallarında, elektrik üretimi hizmetlerinde fiilen çalışanlar,

için yetmiş iki gün.

          Ancak yukarıdaki (A) ve (B) bentlerinde belirtilen sigortalıların terfi edip daha üst rütbelere geçmeleri halinde, özel hizmet süresi eklemesi, bu bentlerde belirtilen görevlerde fiilen geçirdikleri süreyle orantılı olarak pro-rata usulü uygulanır.

(2)

Yukarıdaki (1)’inci fıkradaki görevlerde çalışan sigortalılar dışındaki çalışan kadın sigortalılar, tercih etmeleri halinde her üç yüz altmış günlerine karşılık yetmiş iki gün özel hizmet eklenmesinden faydalanabilirler.

Özel hizmet süresi eklemesi, sigortalının malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim ödeme gün sayısına eklenerek malüllük, yaşlılık ve ölüm aylığı hesaplamalarında kullanılır. Özel hizmet süresi eklemesi en çok bin sekiz yüz gün olarak kullanılabilir.

Sigortalılık

Borçlanması

66. Yaşlılık aylığı bağlanması için yeterli malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim günü ödeme koşulunu yerine getirmiş veya getirememiş olan sigortalılar, aşağıda belirtilen sürelerden tercih ettikleri kadarını borçlanabilirler. Bu haktan yararlanabilmek için, yaşlılık talebinde bulunmak ve bu hakkı kullanarak veya kullanmayarak, yaşlılık aylığı almaya hak kazanıyor olmak koşuldur.

       Yukarıdaki paragraf kuralları, bu Yasanın 54’üncü maddesinin (1)’inci, (2)’nci ve (3)’üncü fıkraları kapsamında özürlü, erken veya kadrosuzluk nedeniyle emekliliğe sevk edilenlerde  yaşları itibariyle uygulanır. Sigortalılık borçlanması toplam bin seksen günü aşmayan ödeneksiz analık izin süreleri ve mükellef askerlikte geçen süreler ile kamu görevlisi sigortalıların ödeneksiz izinde geçen tüm süreleri için yapılır.

        Sigortalılar yukarıda belirtilen sürelerden tercih ettikleri kadarını yazılı talepte bulunmaları ve yaşlılık aylığı talep tarihinde bu Yasanın 83’üncü maddesine göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırından hesaplanacak malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinin tamamının ödenmesi şartı ile borçlandırılırlar.

        Mükellef askerlikte geçen süreler, Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığından alınarak Kuruma ibraz edilecek bir belgeyle belgelenir ve ödenecek primlerin sigortalı hissesi sigortalı tarafından, işveren ve Devlet hissesi ise Maliye İşleriyle Görevli Bakanlık tarafından karşılanır.

       Ödeneksiz analık izin süreleri için borçlanma, doğumdan sonraki altı ay içerisinde belgelendirmek koşuluna bağlıdır. Ödenecek primlerin tamamı sigortalı tarafından karşılanır.

       Kamu görevlisi sigortalılar, ödeneksiz izinde geçen sürelerini amacına uygun olarak kullandıklarını belgelendirmeleri koşulu ile ve primlerin tamamının kendileri tarafından ödenmesi suretiyle borçlandırılır.

       Sigortalılara borçlanmanın  ödendiği tarihten itibaren bu Yasanın 55’inci maddesi kuralları çerçevesinde hesaplanacak  yaşlılık aylığı bağlanır.

ONİKİNCİ BÖLÜM

İsteğe Bağlı Sigortaya İlişkin Kurallar

İsteğe Bağlı Sigortanın

Tanımı

67. İsteğe bağlı sigorta, bu Yasaya göre zorunlu sigortalı sayılmayanların, prim ödemek suretiyle uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmalarını sağlayan sigortadır.

İsteğe Bağlı

68.

İsteğe bağlı sigortalı olabilmek için aşağıdaki koşullar aranır:

Sigortanın Koşulları

(1)

Bu Yasaya tabi zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmamak,

(2)    

Kendi çalışmaları nedeniyle bu Yasadan veya üçüncü ülkelerle yapılan anlaşmalar uyarınca hizmet birleştirilmesinden dolayı aylık bağlanmamış olmak,

(3)

On sekiz yaşını doldurmuş bulunmak,

(4)

İsteğe bağlı sigorta talep dilekçesiyle Kuruma başvuruda bulunmak.

İsteğe Bağlı

Sigortalılığın

Başlangıcı

69. İsteğe bağlı sigortalılık, başvurunun Kuruma yapıldığı tarihi takip eden ayın başından itibaren başlar.

İsteğe Bağlı Sigorta Primleri

ve Ödeme Şekli

70. İsteğe bağlı sigortalılar, 1’inci basamak ile 20’nci basamak arasında seçmiş oldukları basamağa tekabül eden prime esas kazanç üzerinden malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortası primlerinin tamamını bu Yasanın 86’ncı maddesinin (2)’inci fıkrasına göre kendileri öderler.

       Zorunlu sigortalılıkla çakışan isteğe bağlı prim ödenen sürelerin tespiti halinde iptal edilerek, bu süreye ilişkin ödedikleri primler, faiz uygulanmaksızın iade edilir.

İsteğe Bağlı

71.

(1)

İsteğe bağlı sigortalılık: 

Sigortalılığın Sona Ermesi

(A)

Bu Yasanın 5’inci maddesine göre çalışmaya başlayanların çalışmaya başladıkları tarihten;

(B)

İsteğe bağlı sigortalılığını sona erdirme talebinde bulunanların, prim ödenmiş son ayın tamamlanmasından;

(C)

İsteğe bağlı sigorta primlerini, primi ödenmiş son aydan veya sigortalı olduğu tarihten itibaren en geç yedi ay içerisinde gecikme zammı ile birlikte ödemeyenlerin sigortalılıkları, primi ödenmiş son aydan veya ilk sigortalı oldukları tarihten;

(Ç)

Aylık veya gelir bağlama talebinde bulunanların, aylığa veya gelire hak kazanmış olmak koşuluyla, toptan ödeme talebinde bulunanların ise talep tarihinden;

(D)

Ölen sigortalının ölüm tarihinden;

başlayarak sona erer.

(2)

Yukarıdaki (1)’inci fıkranın (A), (B) ve (C) bendlerine göre isteğe bağlı sigortalılığı sona eren sigortalının,  isteğe bağlı sigortaya devam edebilmesi için yeniden başvuruda bulunması koşuldur.

ÜÇÜNCÜ  KISIM

Sağlık Hizmetlerine İlişkin Kurallar

Sağlık Hizmetlerin-den Yararlanacak Kişiler

72. Bu Yasa altında sigortalı sayılanlar ile bu sigortalıların geçirdirmekle yükümlü olduğu kişiler ve bu Yasaya göre sürekli işgöremezlik geliri, malüllük ve yaşlılık aylığı alanlarla bunların geçindirmekle yükümlü olduğu kişiler ile dul ve yetimlik aylığı alanlar sağlık hizmetlerinden yararlanırlar.

Sağlık Hizmetlerinin

73. Bu Yasanın 72’nci maddesinde belirtilen kişilere sağlanacak sağlık hizmetleri:

Kapsamı

(1)

Kurumca uygun görülecek sağlık kuruluşlarına veya hekimlere muayene ettirilmesi, hekimin göreceği lüzum üzerine teşhis için gerekli klinik ve labaratuvar muayanelerinin yapılması ve tedavinin sağlanması,

(2)

Teşhis ve tedavi için gerekirse Kurumun uygun göreceği sağlık kuruluşlarına  yatırılması,

(3)

Gerekli hallerde muayane ve tedavi için ülkede başka bir yere gönderilmesi,

(4)

Tedavi süresince ilaçların sağlanması,

(5)

İyileştirme amaçlı tıbbi sarf malzemeleri ile tedaviye yönelik ve estetik amaç taşımayan ortez, protez, araç ve gereçler, gözlük çerçeve ve camlarının sağlanması, takılması, onarılması ve yenilenmesi,

(6)

İş kazaları ve meslek hastalıkları halinde, diğer protezler yanında ağız protez, araç ve gereçlerinin sağlanması,

(7)

Bu Yasa kapsamında sigortalı sayılanların görevli olarak   yurtdışında bulundukları sırada hastalanmaları veya iş kazası geçirmeleri halinde, belgelendirmek ve Merkezi Sağlık Kurulu kararıyla onaylanmak koşuluyla sağlanan acil sağlık hizmetleri,

(8)

Merkezi Sağlık Kurulu kararı ile olmak koşuluyla, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde tanı ve tedavisi yapılamayan hastalıkların yurtdışında yaptırılan tanı ve tedavi hizmetleri ile yurt dışına gönderilen hastaların bilet ve yol giderleri ve Merkezi Sağlık Kurulu raporunda belirtilmesi koşulu ile refakatcinin bilet ve yol giderlerinin  karşılanması.

       Bu madde kapsamında sağlanacak sağlık hizmetlerinin kamu sağlık kuruluşlarından sağlanması esastır. Ancak Kurum, Yönetim Kurulu kararı ile özel sağlık hizmet sunucularından da hizmet alımı yapılabilir.

                               Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça hazırlanıp Bakanlar Kurulunca onaylanacak ve Resmi Gazete’de yayımlanacak bir tüzükle belirlenir.

Sağlık Hizmetlerin-den Yararlanma Koşulları

74.

(1)

Sigortalıların ve geçindirmekle yükümlü olduğu kişilerin bu Yasanın 73’üncü maddesinin (1)’inci, (2)’nci, (3)’üncü, (4)’üncü, (5)’inci, (6)’ncı ve (7)’nci fıkralarında öngörülen sağlık hizmetlerinden yararlanabilmeleri için sağlık karnesi almaları ve sağlık karnesi verilebilmesi için de başvuru tarihinden önceki altı ay içinde en az altmış gün hastalık sigortası primi ödenmiş olması koşuldur. Bu Yasanın 73’üncü maddesinin (8)’inci fıkrasında öngörülen yurtdışı tedavi hizmetlerinden yararlanabilmeleri için ise başvuru tarihinden önceki on iki takvim ayı içinde en az iki yüz kırk gün hastalık sigortası primi ödenmiş olması koşuldur.

       Ancak iş kazaları ile meslek hastalıkları halinde ve bu Yasa altında sürekli işgöremezlik geliri, malüllük ve yaşlılık aylığı alanlarla bunların geçindirmekle yükümlü olduğu kişiler ile dul ve yetim aylığı alanlara sağlık karnesi verilirken ve yurtdışı tedaviye gönderilirken yukarıda belirtilen prim ödeme koşulları aranmaz.

(2)

Sağlık karnelerinin ne şekilde düzenleneceği ve hangi süreler için geçerli olacağı Bakanlıkça hazırlanıp Bakanlar Kurulunca onaylanacak ve Resmi Gazete’de yayımlanacak bir tüzükle belirlenir.

Sağlık

Yardımlarının

Süresi

75. Bu Yasa kapsamında sağlanan sağlık yardımları, sigortalının hekim raporunda iyileşip çalışabileceğinin belirtildiği tarihe kadar sürer. Ancak bu yardımlar, sigortalının tedavi altına alındığı tarihten başlayarak altı ayı geçemez.

       Tedaviye devam edilirse malüllük halinin önlenebileceği veya önemli oranda azaltılabileceği Merkezi Sağlık Kurulu raporu ile anlaşılırsa bu süre on sekiz aya kadar uzatılabilir. Ancak iş kazaları ile meslek hastalığı hallerinde, sigortalının sağlık yardımları sağlık durumlarının gerektirdiği sürece devam eder.

       Sigortalının geçindirmekle yükümlü olduğu kişiler de yukarıda belirtilen süreleri aşmamak üzere sağlık yardımlarından faydalanırlar. Sürekli işgöremezlik geliri, malullük ve yaşlılık aylığı alanlarla bunların geçindirmekle yükümlü olduğu kişiler ile dul ve yetimlik aylığı alanlar ise yukarıda belirtilen sürelere bağlı kalmaksızın sağlık yardımlarından yararlanırlar.

        Bu sürelere bağlı olmaksızın bu Yasanın 72’nci maddesinde belirtilen kişilere ortez, protez, tıbbi araç ve gereç sağlanır, takılır, onarılır ve yenilenir.

Sigortalıların

76.

Katkı payı alınacak sağlık hizmetleri ve katkı payları:

Ödeyeceği

Katkı Payı

(1)

Ayakta yapılan tedavilerde verilen ilaçlar için ilaç bedelinin %20’ si,

(2)

İyileştirme amaçlı ortez, protez araç ve gereç bedelinin %20’ si,

(3)

Tedavi amaçlı görsel tanıya yönelik hizmetler ve laboratuvar hizmetleri için hizmet bedelinin %20’si

sigortalı tarafından ödenir. Ancak (2)’nci fıkra kapsamında sigortalının ödeyeceği miktar hiçbir şekilde yürürlükteki aylık brüt  asgari ücreti aşamaz.

       Yukarıda belirtilen hususlar sigortalının geçindirmekle yükümlü olduğu kişiler için de geçerlidir. Bu Yasa kapsamında sürekli işgöremezlik geliri, malüllük ve yaşlılık aylığı alanlarla, bunların geçindirmekle yükümlü oldukları kişiler  ile dulluk ve yetimlik aylığı alanlar  için katkı payları %20’yi aşmayacak şekilde, bu Yasanın 73’üncü maddesi uyarınca çıkarılacak tüzükte belirlenir.

       Özel sağlık hizmet sunucularından sağlık hizmeti alınması halinde, sigortalılardan hangi hizmet için ne oranda katkı payı alınacağı, Kurum ile özel sağlık hizmet sunucuları arasında yapılacak sözleşmeler ile belirlenir.

DÖRDÜNCÜ KISIM

Primlere İlişkin Özel Kurallar

Prim Alınması

77. İş kazaları ile meslek hastalıkları, hastalık, analık,  işsizlik, malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları  için bu Yasada öngörülen her türlü yardım ve ödemelerle, yönetim giderlerini karşılamak üzere, Kurumca bu Yasa  kurallarına göre prim alınır.

Prim Oranları

78.

Bu Yasanın uygulanmasında:

(1)

Bu Yasanın 5’inci maddesinin (1)’inci, (2)’nci, (3)’üncü ve (4)’üncü fıkraları kapsamındaki  sigortalılar için uygulanacak prim oranları:

(A)

Tarifesine göre saptanacak iş kazaları ile meslek hastalıkları sigortası priminin tamamı işverenler tarafından ödenir. Bu prim sigortalının kazancının %0.5 ile %6’sı arasında bir orandır.

(B)

Hastalık sigortası primi, sigortalının kazancının % 6.5'idir. Bunun 2.25’i sigortalı hissesi, 2.25’i işveren hissesidir. Bakiye 2’si ise Devlet Bütçesinden karşılanır.

(C)

Analık sigortası primi, sigortalının kazancının %1’idir. Bu primin 0.5’i sigortalı, 0.5’i ise işveren tarafından karşılanır.

(Ç)

Malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi sigortalının kazancının %16.5’idir. Bu primin 5.5’i sigortalı hissesi, 7’si işveren hissesidir. Bakiye 4’ü ise Devlet Bütçesinden karşılanır.

(D)

İşsizlik sigortası primi, sigortalının kazancının %1.5’idir.

Bunun 0.75’i sigortalı, bakiye 0.75’i ise işveren tarafından karşılanır.

(2)

Bu Yasanın 5’inci maddesinin (5)’inci ve (6)’ncı fıkraları kapsamındaki sigortalılara, beyan ettikleri gelir basamağı üzerinden uygulanacak prim oranları :

(A)

Tarifesine göre saptanacak iş kazaları ile meslek hastalıkları sigortası priminin tamamı kendileri tarafından karşılanır. Bu primin oranı,  % 0.5 ile %6 arasında bir orandır.

(B)

Hastalık sigortası primi, sigortalının kazancının % 6.5’i dir.  Bunun 4.5’i sigortalıların kendileri tarafından, bakiye 2’si ise Devlet Bütçesinden karşılanır.

(C)

Analık sigortası primi, sigortalının kazancının % 1’idir. Prim tutarının tümü sigortalının  kendisi tarafından karşılanır.

(Ç)

Malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi sigortalının kazancının %16.5’idir. Bunun 12.5’i sigortalıların kendileri tarafından, bakiye 4’ü ise Devlet Bütçesinden karşılanır.

(3)

Bu Yasanın 65’inci maddesinde belirtilen özel hizmet süresi kapsamındaki sigortalılar, tercih etmeleri halinde, emekliye çıkacakları zaman kendileri, ölüm durumunda ise haksahipleri, özel hizmet eklemesi yapılacak süreler için aylık talep tarihinde bu Yasanın 55’inci maddesine göre hesaplanacak ortalama aylık kazanç üzerinden malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinin tümünü ödemekle yükümlüdürler.

(4)

Her bir sigorta koluna ait primlerin hesaplanmasında, yarım yeni  kuruş ve üzerindeki değerler bir yeni kuruşa tamamlanır, yarım yeni kuruşun altındaki değerler ise dikkate alınmaz.

İş Kazaları

İle Meslek

Hastalıkları

Prim

Oranlarının Saptanması

79.

(1)

İş kazalarıyla meslek hastalıkları sigortası primi, yapılan işin iş kazası veya meslek hastalığı bakımından gösterdiği tehlikenin ağırlığına göre saptanır.

(2)

Prim oranları, iş kazaları ve meslek hastalıklarından dolayı yapılması gerekecek her  türlü sigorta  yardımları ve yönetim giderleri ile bağlanacak gelirlerin toplamı göz önünde tutularak hesaplanır.

(3)

Hangi iş kollarının hangi tehlike sınıfına girdiği, tehlike sınıflarına ait prim oranlarının saptanmasında uygulanacak usul ve esaslar,  Bakanlıkça hazırlanıp Bakanlar Kurulunca onaylanacak ve Resmi Gazete’de yayımlanacak bir tüzükle belirlenir.

Tehlike Sınıflarının Belirlenmesi

80.

(1)

Yapılan işin bu Yasanın 79’uncu maddesinde belirtilen tüzüğe göre hangi tehlike sınıfına girdiği ve ödenecek iş kazalarıyla meslek hastalıkları sigortası primi oranı, Kurum idaresince işverene yazı ile bildirilir.

(2)

Kurum idaresi, saptanmış bulunan tehlike sınıfını yaptıracağı incelemelere dayanarak veya işverenin isteği üzerine yeniden değerlendirip değiştirebilir.

(3)

Kurumca  yapılacak değişikliklere ilişkin kararın takvim yılından en az bir ay önce işverene ve işveren tarafından değişiklik isteğinin de takvim yılından en az iki ay önce Kuruma bildirilmesi koşuldur.

(4)

Yukarıdaki (3)’üncü fıkra kuralları uyarınca karara bağlanacak değişiklikler, söz konusu fıkrada belirtilen karar veya istekten sonraki takvim yılı başında yürürlüğe girer.

(5)

İşveren, tehlike sınıfı ve prim oranı hakkında, Kurumca posta ile  gönderilecek veya elden verilecek yazılı bildiriyi aldıktan sonra on beş gün içinde Kuruma itirazda bulunabilir. İtiraz, primlerin ödenmesini geciktirmez.

Tehlike Sınıfını Etkileyebilecek Değişiklikler

81. İşveren, tehlike sınıfını etkileyebilecek her türlü değişikliği bir ay içinde Kuruma yazı ile bildirmekle yükümlüdür. Bu bildirim üzerine Kurum, yaptıracağı incelemeler sonunda tehlike sınıfını değiştirebilir. Tehlike sınıfını etkileyebilecek değişiklik bir ay içinde bildirilirse, bu konuda Kurumca verilecek karar, değişikliğin  meydana geldiği tarihten sonraki ay başından başlayarak uygulanır. Tehlike  sınıfını etkileyebilecek  değişiklik  bir  ay  içinde bildirilmezse :

(1)

Tehlike sınıfı yükseliyorsa değişikliğin meydana geldiği,

(2)

Tehlike sınıfı düşüyorsa, değişikliğin Kurumca öğrenildiği,

tarihler esas alınmak ve bu tarihten sonraki ay başından başlayarak uygulanmak üzere Kurumca karar alınır.

Prime Esas Ücretler

82. Sigortalılarla işverenlerin bir ay için ödeyecekleri ve Devlet Bütçesinden karşılanacak primlerin hesaplanmasında :

(1)

Bu Yasanın 5’inci maddesinin (1)’inci, (2)’nci, (3)’üncü ve (4)’üncü fıkrası kapsamındaki sigortalılar için:

(A)

Sigortalıların o ay için hak ettikleri ücretin;

(B)

Sigortalılara hayat pahalılığı, aile yardımı, komisyon, herhangi bir yasa uyarınca düzenlenip düzenlenmediğine   bakılmaksızın ödenen servis ücreti ve bu  nitelikteki her çeşit istihkaktan o ay içinde  doğrudan doğruya veya dolaylı olarak işverence ödenen paraların;

(C)

İşveren tarafından veya yargı mercilerince verilen karar  gereğince yukarıdaki (A) ve (B) bentlerinde yazılı kazançlar niteliğinde olmak üzere sigortalılara o ay içinde yapılan ödemelerin,

brüt toplamı esas alınır.

         Ancak işverence ödenen geçici işgöremezlik ödenekleri, yolluklar, ayni yardımlar, bir defaya mahsus ödenen ölüm, doğum, evlenme yardımları ve diğer menfaatler, kamu görevlileri ve kamu personelinin ek mesai ödenekleri ile tahsisat ve benzeri ödenekler, sigorta primlerinin hesabına esas tutulacak ücretlerin aylık tutarının saptanmasında dikkate alınmaz.

(2)

(A)

Her sigortalının  prim hesabına esas tutulacak aylık kazanç toplamının 50 Yeni Kuruşa kadar  olan  kesri dikkate  alınmaz, 50 Yeni Kuruş ve daha fazla olan kesirler 1 Yeni  Liraya çıkarılır.

(B)

Bu Yasa uyarınca primlerin hesaplanmasına esas tutulacak günlük kazanç, sigortalının, bir ay için prime esas tutulan kazancının otuzda biridir.

(C)

Günlük kazancın hesaplanmasına esas tutulan ay içinde bazı günlerde çalışmamış ve çalışmadığı günler için ücret almamış sigortalının günlük kazancı, o ay için prime esas tutulan kazancının, ücret aldığı gün sayısına bölünmesi ile hesaplanır.

(Ç)

Sigortalıların günlük kazançlarının hesabında esas tutulan gün sayıları, aynı zamanda, bunların prim ödeme gün sayılarını gösterir.

(D)

Bir ay içinde çeşitli işverenlerin işinde çalışan sigortalının bu Yasa uyarınca alınacak primlerine esas tutulacak aylık ve günlük kazancının saptanmasında her işverenden elde ettiği aylık ve günlük kazanç  tutarı ayrı ayrı dikkate alınır ve primler buna göre hesaplanır.

(3)

Bu Yasanın 5’inci maddesinin (5)’inci ve (6)’ncı fıkralarında gösterilen sigortalıların,  bu Yasanın 83’üncü maddesinde belirtilen günlük kazançların alt ve üst sınırları da dikkate alınmak suretiyle,  Kurumca 20 derece  üzerinden bir tablo  halinde saptanıp Yönetim Kurulunca onaylanacak  gelir basamakları esas alınır.

(4)

Bu Yasanın 5’inci maddesinin (5)’inci ve (6)’ncı fıkra kapsamındaki sigortalı, basamağına ait saptanan gelir miktarı üzerinden, prim yatırıp yatırmadığına bakılmaksızın, bir tam yılı doldurması koşulu ile  istediği basamağı seçebilir.

(5)

Basamak değiştirme isteği Kuruma yazı ile bildirilir. Sigortalı yazılı isteğini izleyen aybaşından  başlayarak, seçtiği  gelir basamağı üzerinden prim öder.

Günlük Kazanç Sınırları

83.

(1)

Bu Yasa gereğince alınacak prim ve verilecek ödeneklerin hesabına esas tutulan günlük kazancın alt sınırı, yürürlükteki brüt asgari ücretin otuzda biri, üst sınırı ise günlük kazanç alt sınırının yedi katıdır.

(2)

Günlük kazançları alt sınırdan daha az olan sigortalılar ile hizmet veya çıraklık akdine göre ücretsiz çalışan sigortalıların günlük kazançları alt sınır üzerinden; günlük kazançları yukarıda belirtilen üst sınırdan daha fazla olan sigortalıların günlük kazançları da üst sınır üzerinden hesaplanır.

(3)

Sigortalının kazancı alt  sınırın altında ise,  bu kazanç  ile alt sınır arasındaki  farka ait  sigortalı ve işveren  primleri ile bu  primlere ait Devlet karşılıkları hisselerinin tümünü işveren öder.

(4)

Aynı zamanda birden fazla işverenin  işinde çalışan  sigortalıların ücretlerinden  kesilen prim hisseleri  tutarı, yukarıda  yazılı üst sınır üzerinden hesaplanacak hisse miktarını aşarsa, farkı, sigortalının başvurusu üzerine kendi hissesi oranında olmak üzere kendisine ödenir.

Çıraklara Uygulanacak         Sigorta Kolları

ve Ödenecek Primler

84. Onsekiz yaşını doldurmamış olmak koşuluyla, mesleki eğitimde bulunmak amacıyla,  bu Yasanın 5’inci maddesinin (4)’üncü fıkrası kapsamında çıraklık akdine göre çalışan sigortalılar,  sadece iş kazaları ile meslek hastalıkları,  hastalık ve  analık sigortalarına tabi olup, bu sigorta kollarına ait bu Yasanın 78’inci maddesinde belirtilen sigortalı prim hissesi de işveren tarafından ödenir.

Prim Belgeleri ve Ölçümleme

85.

(1)

İşveren, bir ay içinde çalıştırdığı sigortalıların sigorta primleri hesabına esas tutulan kazançlar toplamı ve prim ödeme gün sayıları ile sigorta primlerini gösteren ve niteliği, usul ve esaslarıyla, verilme süreleri Bakanlıkça hazırlanıp Bakanlar Kurulunca onaylanacak ve Resmi Gazete’de yayımlanacak tüzükte belirtilecek olan kayıt ve belgeleri,  Kuruma ve sigortalı hesap kartlarını sigortalılara vermeye veya o ay içinde sigortalı çalıştırmadığını ve ücret ödemediğini süresi içinde yazılı olarak Kuruma bildirmek zorundadır.

(2)

Yukarıdaki (1)’inci fıkrada belirtilen bu belgeler, tüzükte belirtilen usul ve esaslara göre gerçeğe uygun surette düzenlenmez veya vaktinde Kuruma verilmezse,  veya bu belgelerin dayandığı işyeri kayıtları belgelerde yazılı olanları doğrulayıcı nitelikte görülmezse veya belgelerde yazılı olanları doğrulayacak kayıt ve belgeler  gösterilmezse, Kurum,  sigorta primleri hesabına esas tutulan kazançlar toplamını, tüzükte belirtilen usul ve esaslara göre ölçümler.

(3)

Ölçümleme sonucunda saptanacak prim borcu,  işverene tebliğ edilir. İşverenler, bu borca karşı onbeş gün içinde öncelikle  Kuruma ve Kurum kararına karşı da yetkili mahkemeye başvurabilirler.  Başvurular, prim borcunun takibini ve ödenmesini durdurmaz.

(4)

Ölçümleme suretiyle prim tahsil edilen işverenler, ölçümlenen primlerin sigortalı hisselerine ait miktarlarını sigortalılardan talep edemez   ve bu hususta sigortalılara rücu edemez.

(5)

Usul ve esasları tüzükte saptanacak belgeleri işveren tarafından verilmeyen sigortalılar çalıştıklarını, hizmetin geçtiği yılın sonundan başlayarak beş yıl içinde mahkemeye başvurarak  çalıştıklarını ilam ile ispat ederlerse bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları dikkate alınır.

(6)

Sigortalının  çalıştığı bir veya  birkaç işte, bu Yasada  yazılı prim ödeme koşulunu yerine getirmiş olmasına rağmen kendisi için verilmesi gereken  kayıt  ve  belgeler işveren  tarafından  verilmediği  veya  verilen  kayıt ve belgelerde kazançların veya prim ödeme gün sayılarının eksik gösterildiği,  Kurumca saptanırsa, hastalık,  analık, işsizlik sigortalarından ve evlenme halinden gerekli yardımlar yapılır.

Primlerin

Ödenmesi

86.

Bu Yasanın uygulanmasında:

(1)

İşveren, bu Yasanın 5’inci maddesinin (1)’inci, (2)’nci, (3)’üncü ve (4)’üncü fıkralarına göre bir ay içinde çalıştırdığı sigortalıların sigorta primlerine esas tutulacak kazançlar toplamı üzerinden, bu Yasa gereğince hesaplanacak prim tutarlarını, ücretlerinden kesmeye ve kendilerine ait primler tutarını da bu miktara ekleyerek en geç ertesi ayın yirmisine kadar (20’si de dahil) Kuruma ödemeye mecburdur.

          Hak edilen fakat sigortalıya ödenmemiş olan ücretler üzerinden tahakkuk ettirilen primler hakkında da, yukarıdaki (1)’inci fıkra kuralı uygulanır.

(2)

Bu Yasanın 5’inci maddesinin (5)’inci  ve (6)’ncı fıkralarında belirtilen sigortalılar,  prim borcunu,  (Ocak - Mart), (Nisan - Haziran), (Temmuz- Eylül) ve (Ekim - Aralık) sürelerine ait olmak üzere, ilgili dönemi takip eden ayın yirmisine kadar (yirmisi de dahil) Kuruma ödemek zorundadırlar.

         Ancak tarım, orman veya hayvancılık kesimlerinde kendi nam ve hesabına bağımsız veya işveren olarak çalışanların kendilerine ait primlerin ödeme süreleri ile ödeme şekilleri, gerekli görülmesi halinde,  Bakanlıkça hazırlanıp Bakanlar Kurulunca onaylanacak ve Resmi Gazete’de yayımlanacak bir  tüzükle saptanabilir.

(3)

Prim, süresi içinde ve tam olarak ödenmezse, ödenmeyen kısmına,    sürenin  bittiği  tarihten başlayarak bir aylık süre  için % 4 ve bundan sonraki her ay için  % 3 gecikme zammı uygulanır. Ay kesirleri tam ay olarak hesaplanır.  Gecikme  zammı  yalnız prim alacaklarına uygulanır.

(4)

Dava veya dava neticesinde mahkeme hükmüne bağlı borçlar için  icra kovuşturması açılmış olsa bile, primlerin ödenmemiş kısmı için gecikme zammı tahsil edilir.

(5)

Fonunun prim ve gecikme zammı alacakları, tercihli alacak olup öncelik taşır. 

(6)

Devlet Bütçesinden karşılanacak sosyal güvenlik primlerinin devlet hisse miktarları zamanında ödenmediği takdirde, ait olduğu takvim yılından başlayarak, ödeneceği tarihe kadar geçen takvim yılları için, her yılın Aralık ayına göre Devlet Planlama Örgütü tarafından açıklanan tüketici fiyat endeksindeki yıllık değişim oranı kadar artırılarak ödenir.

(7)

Bu Yasanın 5’inci maddesinin (1)’inci ve (3)’üncü fıkraları kapsamındaki sigortalılardan kendi özel yasa kurallarına bağlı olarak haklarında disiplin soruşturması başlatılmasından veya cezai kovuşturma açılmasından dolayı görevden uzaklaştırılanlardan, disiplin kovuşturması veya yargı kararı sonucu aklanarak geri dönenlerin primleri, görevden uzaklaştırıldıkları tarihten, göreve başladığı tarihe kadar kendi kadrolarının prime esas kazancına göre hesaplanır. Primin sigortalı hissesi sigortalı, işveren hissesi işveren ve Devlet hissesi de Devletçe karşılanır. Bu durumdakilerin primlerine ait gecikme zammı işverenleri tarafından ödenir.

Ödenmeyen Primler için Kurumca Düzenlenecek Belgeler

87. Bu Yasanın 86’ncı maddesinin (1)’inci fıkrasına göre alınacak sigorta primlerinin ödenmesi için Kurumca işverene, (2)’inci fıkrasına göre alınacak sigorta primlerinin ödenmesi için de sigortalıya yapılacak yazılı bildirim üzerine prim borçları ödenmezse, Kurumca düzenlenen ve işverenin prim borcu miktarını gösteren belgeler  resmi dairelerin usulüne göre verdikleri belgeler hükmünde olup, yetkili mahkemelerce bu belgelere dayanarak işlem yapılır.

Prim Borçlarına Halef Olma

88. Sigortalıların çalıştırıldığı işyeri devredilir veya  başka birine intikal ederse, eski işverenin Kuruma olan sigorta primi ile gecikme zammı borçlarından aynı zamanda yeni işveren de müteselsilen sorumludur. Bu kurala aykırı sözleşmeler geçerli değildir.

İhalelerde

Teminatın Prim Borçlarına Karşılık Tutulması

89.

(1)